Meimaand Mariamaand

In de Katholieke Kerk is mei de maand met een bijzondere vroomheid tot Maria. Deze vrouw blijft een unieke plaats innemen in het geloof. Ze inspireerde vele kunstenaars zowel woordkunstenaars, beeldende kunstenaars als componisten.
Momenteel loopt in Utrecht tot 20 augustus (Catharijne Convent) een thematentoonstelling over Maria in de hedendaagse kunst. Ik hoop die nog te kunnen zien en hier dan iets te kunnen zeggen en tonen.

In afwachting een gedicht van Paul van Ostaijen dat door Anton van Wilderode werd gebloemleesd in "En het Woord was bij God" uit 1981.

IN GOTIEKE LETTERS

Slank sloegen lelies
Vlak voor de deurpost
Toen Maria neerzonk
Onder het loodrechte licht
-Stralende schitterkrullen-
Schommelen de eischoot
Volmaakt ovaal
Zoals de buik zijn moet
Waar het Woord Vlees wordt-


Deze verzen doen denken aan de vele Annunciatie-panelen die de Vlaamse Primitieven hebben geschilderd. Je hebt de neerzinkende Maria, de 'gotieke' letters, de lelie als attribuut van zuiverheid ... Ik zocht dan ook bij die Oude Meesters naar een passende afbeelding. Hier dus hoe Jan Van Eyck dit Bijbelse verhaal schilderde in zijn Lam Gods-veelluik.

Kairos Castle

In het kasteel van Gaasbeek loopt nog tot 18 juni een mooie tentoonstelling met als titel: Kairos Castle, de kunst van het juiste ogenblik. Het Griekse woord kairos staat voor de god van het juiste ogenblik. De filosofe Joke Hermsen heeft een mooi parcours opgemaakt rond het thema van het 'juiste ogenblik', het ogenblik dat inspiratie, creativiteit, inzicht, verandering biedt. Tijd die er toe doet. Haar benadering is filosofisch, maar tijd speelt ook een belangrijke rol in de bijbel en in het christelijke denken.

In het Nieuwe Testament komt het woord kairos meerdere keren voor, volgens sommige bronnen 86 keer, volgens andere 81. Als dit woord wordt gebruikt is het opletten: het gaat over tijd die er toe doet. Ik ga geen vergelijkende studie maken over deze verschillen in telling, maar ik kies twee passages waar de term kairos wordt gebruikt en die iets zeggen over tijd die er toe doet.

(video-installatie "Expecting"
van Pipilotti Rist
eigen foto 9 mei 2017)

De eerste passage vertelt over het begin van het optreden van Jezus in het oudste evangelie. Ik citeer uit de KBS-vertaling van 1975. Marcus 1,15: "Jezus zeide: De tijd(kairos) is vervuld en het Rijk Gods is nabij; bekeert u en gelooft in de Blijde Boodschap."  En de tweede passage is een stukje uit een twistgesprek van Jezus met Farizeeën en Sadduceeën die vroegen dat Jezus een teken zou geven als bewijs van zijn Messiaanse zending. Matteüs 16,3: "(Jezus antwoordde): 'En bij zonsopgang (zegt ge): vandaag komt er storm, want het rood van de hemel ziet er onheilspellend uit! Dus het aanzien van de hemel weet ge wel te beoordelen; kunt ge het de tekenen der tijden (kairos) dan niet?"

Hoe schatten wij de tijd in?  Waar zien wij hoe het Goede Nieuws van Jezus reeds is vervuld?  Staren wij ons blind op de cijfers van de kerkgangers of zien we dat de god van Jezus ook werkzaam is in het vele goede dat gebeurt onder mensen bij de vrijwillige opvang van vreemdelingen en vluchtelingen, gevangenen en ouderen, bij verplegend personeel en verzorgend personeel dat zieken of bejaarden of mensen met een beperking menselijk en met warmte behandelen ondanks tijdsdruk en werkdruk? En vul maar aan... Het woord kairos in de evangeliën versta ik dan als een oproep om gevoelig en open te staan zodat we in wat er gebeurd rond ons zien hoe God er is als de aanwezige Andere die in ons leven een plaats wil krijgen. En hoe we vanuit dat zien tot handelen komen.

De tentoonstelling in Gaasbeek is misschien wel een mooi teken van de tijd omdat ze een vraagteken plaatst bij de macht van chronologische tijd die alles vermaalt tot louter meetbaarheid, productiviteit en consumptie.

Uw Woord, een open raam

Als titel voor deze blog heb ik gekozen voor een vers uit het bijbelboek Psalmen, nl. uit de langste psalm, 119 het vers 130.

In de vertaling van Ida Gerhardt en Marie Van der Zeyde staat er:
Als uw woord opengaat wordt het licht:
het schenkt onwetenden inzicht.
Deze versie heb ik gedurende vier jaar wekelijks gezongen toen ik in de abdij Sint-Sixtus zocht of mijn levensweg die monastieke weg zou zijn. Dat bleek niet, maar het was een zeer leerrijke periode in mijn leven die een blijvende stempel heeft gedrukt.

De bijbel lezen is niet zo simpel en het helpt om meerdere vertalingen naast elkaar te leggen om zo beter tot bij de betekenis van een woord, een zin of een passage te komen. Dus ook bij dit vers leg ik andere versies naast de versie van Ida Gerhardt.

In het Frans heb je de Bible de Jérusalem die hier vertaalt:
Ta parole en se découvrant illumine, et les simples comprennent.
Se Découvrir betekent: zich blootgeven, zich laten kennen. Terwijl uw woord zich blootgeeft, zich laat kennen ...
Bij André Chouraqui in zijn eigenzinnige bijbelvertaling lezen we in het boek 'Louanges' (dit is zijn vertaling van: psalmen) het volgende, wat goed aansluit bij de Bible de Jérusalem en bij de vertaling van Gerhardt:
L'ouverture de tes paroles illumine, elle fait discerner les niais.

Huub Oosterhuis, die zijn leven lang zich heeft laten aanspreken door de psalmen hertaalde dit vers in zijn "150 psalmen vrij" als volgt:
Uw woord, een open raam waar licht uit schijnt: onwetende mensen zien en begrijpen.

In deze blog wil ik sporen van Zijn licht die ik ontwaar doorheen het raam van mijn leven delen met jou.
Ik wil open staan om de totaal Andere te ontdekken in muziek, woord, beeldende kunsten, film, mensen en gebeurtenissen. Ik wil proberen minstens éénmaal per week iets te publiceren op deze plaats. Reacties altijd welkom.