Kris Martin EXIT -2-

In de expo "EXIT" (in het Gentse museum SMAK)  toont de conceptuele kunstenaar Kris Martin voor het eerst in België een overzicht van zijn oeuvre tot nu toe.

Vele werken vragen een omweg om tot hen door te dringen, maar sommige werken kan je onmiddellijk aanvoelen.

Er staat ergens een twee meter hoge Chinese vaas, die door de artiest gebroken werd en weer aaneen werd geplakt, maar de sporen van de gebrokenheid zijn nog volop te zien. Een onmiddellijk sprekende metafoor voor ons leven. Mochten we Chinees kunnen lezen, dan lazen we op de vaas: De markt en mensen die naar de markt gaan. (Zo lezen we in de bezoekersgids).

Nog zo'n sprekend beeld zien we in het werk T.Y.F.F.S.H., een luchtballon die men probeert op te blazen terwijl hij gevangen zit binnen het museum. 

Dromen van vrijheid opgesloten in een beperkte ruimte... 

Sterfelijke mensen die dromen van hemelse onsterfelijkheid...Indrukwekkend confronterend. 

  

De handdoek van Honoré d'O -03-

Tot eind oktober is Honoré d'O te gast in de Sint-Jacobskerk in Gent (open vrijdag-, zaterdag- en zondagnamiddag). 

Zoals in eerdere post als vermeld sluit deze tentoonstelling heel nauw aan bij de actualiteit. Maar de beelden en woorden waarmee de artiest tussenkomt in de historische ruimte overstijgen ook de actualiteit.

©De Standaard

In een interview voor UitinGent zegt de kunstenaar o.a. hierover:

"Sinds de Renaissance hebben we de balans tussen materie en immaterialiteit, tussen object en geest nooit in orde willen brengen en daar betalen we nu een prijs voor."

Het immateriële heeft materie nodig en omgekeerd. Bij mijn bezoek was de artiest aanwezig in de kerk en had ik een kort gesprek met hem. Hij vertelde o.a. over de schuingeplaatste stokken van 4 tot 6 meter die als het ware de route voor de bezoekers aangeven. In een project in Katmandoe (2017) zag hij hoe de huizen in de stad waren onderstut door stokken. Dat was kort na een hevige aardbeving die veel schade en veel slachtoffers had gemaakt. Huizen die beschutting dienen te geven moesten zelf ondersteund worden. Die stokken in de kerk zijn voor hem dan ook een beeld voor hoe de immaterialiteit waarvoor de kerk staat niet kan zonder materiële ondersteuning. Tegelijk verwijzen ze naar de wandelstok van de pelgrims die naar het graf van Sint Jacob trekken in Compostella (Spanje).

De schuin geplaatste stokken zijn echter niet zo sterk, ze zullen de kerk niet behoeden voor instorting. 

Zoals Honoré d'O in het UitinGent-interview zegt: "Een beeld is immers een waarneming en geen ding op zich. ..Veel van wat we vanzelfsprekend vinden, bezit ook een aura of halo, die de communicatie met de wereld interessanter maakt. In de kracht van die verschijning ontdek je de ziel der dingen."

Die schuin geplaatste stokken wijzen zo niet alleen de weg voor de bezoeker, ze doen ons nadenken over onze (im)materialiteit en over waar we steun zoeken/vinden in ons leven, over wat ons tot steun is op onze levensweg.

En dat de artiest met kleine ingrepen ook een glimlach kan ontlokken heb ik ervaren bij het zien van het Sint-Jacobsbeeld onder de preekstoel...

De handdoek van Honoré d' O -2-

Tot 31 oktober 2020 loont het de moeite om eens de Gentse St.Jacobskerk te bezoeken (vrijdag-, zaterdag- en zondagnamiddag). 

Naast de rijke schat aan religieuze kunstwerken is er ook een tentoonstelling van de hedendaagse kunstenaar Honoré d'O.

De kunstenaar is heel bezorgd over hoe mensen omgaan met zichzelf, met anderen en met de aarde. Het is niet omdat we veel kennen dat deze kennis ons aanzet tot zorgvuldige omgang en handelen.  De appelbeet van Eva is het mythische begin van de menselijke kennis. Honoré d'O brengt heel dikwijls de figuur van  Eva naar voor. We vinden die op verschillende plaatsen en in verschillende hoedanigheden, soms met een glimlach en een knipoog, soms heel ernstig.

Zo verbindt hij in een collagefoto Greta Thunberg, het boegbeeld van de jongere klimaatactivisten, met Eva zoals die is geschilderd door Lucas Cranach de Oude.

(Honoré d'O : Greta en Eva - eigen foto) 

Ook die mythische appel van de kennis zien we vaak opduiken. 

Het doet ons denken over onze omgang met wat we kennen en weten,  over hoe we kennis tot ons nemen en er ons aan voeden.

(Honoré d'O : An apple a day keeps walking OK - eigen foto)

In weer een andere installatie brengt hij het eerste mensenpaar na de eerste appelbeet geschilderd door Masaccio. 

(Honoré d'O : Pomme farcie de Polystyrene et de Masaccio - eigen foto)

 Zonder enige vorm van moralisering of het opgestoken vingertje houdt de artiest onszelf toch een spiegel voor en zet ons aan tot een gewetensonderzoek. Hoe gaan we om met onze kennis? Handelen we volgens wat we weten? 

Kris Martin EXIT -1-

In een vorige blogpost (3 juli) vermeldde ik al hoe ik tijdens de tentoonstelling "EXIT" van Kris Martin in het SMAK in Gent (nog tot januari 2021) vaak pas werd aangesproken na de omweg van de bezoekersgids.

De idee en de vragen die een werk oproepen zijn er daarom niet minder om, maar zonder toelichting vond ik als toeschouwer niet de sleutel tot een werk. Hier twee voorbeelden...

Je ziet hier de artiest bij een reeks kluizen. Ik schrijf even over uit de bezoekersgids, eerst de titel: "But Strange That I Was Not Told That

Kris Martin bij deze installatie
©De Morgen

the Brain Can Hold In a Tiny Ivory Cell God's Heaven and Hell", en dan de korte commentaar van Kris Martin: "De quote is van Oscar Wilde en paste precies op de knoppen van deze kluis. De kluisdeur met GOD staat open."

Een ander kunstwerk is een omgekeerde trechter in goud. De titel van het werk is: "Funnel". Hierbij laat Martin noteren in het

(eigen foto 26 juni 2020)

bezoekersgidsje: "Goud is hét materiaal voor een kroon, hét symbool voor macht. Een omgekeerde trechter symboliseert idiotie. Macht en idiotie in één beeld vereeuwigd."

Wat bevatten de kluizen van ons hart???

Wie of wat willen we in ons leven vergulden???

De handdoek van Honoré d'O -1-

Nog tot 31 oktober kan je op vrijdag-, zaterdag- en zondagnamiddag in de Gentse St.Jacobskerk een bijzonder mooie en spirituele tentoonstelling zien van de hedendaagse Vlaamse artiest Honoré d'O.

De titel "De handdoek" verwijst naar hygiëne (hoe kan het anders in deze Covid-19 tijden?), zorgzaamheid en zuiverheid. Op meerdere plaatsen in de kerk zie je handdoeken. Met handdoeken wil de kunstenaar ons er subtiel aan herinneren dat deze coronatijden ons het failliet tonen van onze zorgeloosheid, van ons gebrek aan zorg voor onszelf, voor de anderen en voor de wereld.

Bijzonder zijn de sculpturen van handdoeken bekroond met een draadkorf zoals je die vindt op de kurken van champagneflessen. Deze sculpturen verbeelden duidelijk een vrouwelijke figuur, en dank zij hun titel zijn we zeker: "Weesgegroetje". Zo knipoogt de artiest naar Maria-afbeeldingen zoals hij die heeft gezien bij Jan Van Eyck. 

(Honoré d'O : Weesgegroetje - eigen foto)

De kunstenaar was in de kerk toen ik de expo bezocht op 26 juni laatst en hij vertelde dat hij geregeld langskomt en dan soms een en ander herschikt of verandert. Volgens het infoblad zouden er in de kapel van Sint-Nicolaas 4 Weesgegroetjes te zien zijn (handdoeken). Maar ik vond er daar slechts 3 en een vierde was al verhuisd naar een andere plek. Dus, als ik binnen een maand terug zou komen, kunnen er nog installaties en werken veranderd zijn... Evolutie zoals alles in het leven evolueert.

(Honoré d'O : Weesgegroetje - eigen foto)

Maar terug naar handdoeken. Ik zag ook een handdoek liggen onder een glazen stulp met daarin een klein roze olifantje dat gevangen zit in een muizenval.De titel van het werk is dan ook: Mijn Olifant is een Muis.  Daarnaast ligt een blokje met volgende tekst: De koe produceert CO2 en methaan, zoals de mens maar meer. Hier wordt door de artiest met een knipoog onze vleesconsumptie bevraagd. 

Met die keukenhanddoek erbij vraag je je af: kan ik mijn handen in onschuld wassen? 

(Honoré d'O : Mijn Olifant is een Muis - eigen foto)

Wat is ons heilig, waard om onder een stolp geplaatst te worden???Speels en subtiel, maar beelden die blijven hangen.

 

Kunstenaars en de vragende mens in elk van ons

Op vrijdag 26 juni laatst bezocht ik in Gent twee tentoonstellingen die de bezoeker uitdagen te kijken naar zijn leven binnen een groter geheel. Voor beide exposities van hedendaagse levende kunstenaars werd hen gevraagd om zich ook te laten inspireren door Jan Van Eyck, natuurlijk in het kader van het herdenkingsjaar.

 

In SMAK kan je nog tot 3 januari 2021de expo zien van Kris Martin met als titel "EXIT" terwijl in de Sint-Jacobskerk tot 30 oktober 2020 de tentoonstelling "De handdoek" loopt van Honoré d'O.

Beide artiesten genieten internationale faam maar hebben elk een eigen beeldtaal en benadering. 

Kris Martin (°1972, Kortrijk) wil de beschouwer aan het denken zetten over grote vragen zoals vergankelijkheid, dood, relaties en het omgaan met de wisselvalligheden van het leven. Hij knipoogt daarbij naar de (kunst)geschiedenis, mythes en grote verhalen uit de cultuur.

Kris Martin: Altar (op strand van Oostende)
eigen foto 15 maart 2019

Zijn installaties zijn objecten die vragen oproepen.  Het was voor mij als bezoeker aan "EXIT" niet altijd duidelijk waar de artiest naar toe wilde, wat op zich niet erg is, maar waardoor je wel blijft haperen aan de artiest als bemiddelaar. Het bezoekersgidsje bracht dan wel uitkomst. Niet voor niets wordt hij dan ook veelal een conceptuele kunstenaar genoemd.

Honoré d'O (°1961, Oudenaarde) speelt in de Sint-Jacobskerk met associaties en zet de bezoeker aan zijn eigen associaties te maken. Hij wil de vergeestelijking van materie zichtbaar maken in de ruimte van de kerk. Hij wil de toeschouwer wegleiden van het ding op zich. Ook hij slaagt daar niet altijd even goed in, maar de veelsoortige

Honoré d'O : Spiegel(appel + appel)
Sint-Jacobskerk 26 juni 2020)

prikkels die je krijgt blijven je verwonderen. Hij ontlokt heel vaak een glimlach aan de bezoeker, maar prikkelt ook om onze evidenties niet zo evident te vinden...

Bij Kris Martin werd ik minder snel en minder vaak onmiddellijk  gegrepen. De associaties die mij dichter bij het verhaal van de kunstenaar moesten brengen werden veelal pas na de omweg van het verstand (en de bezoekersgids) opgewekt. Bij Honoré d'O was dit ook bij een aantal werken (vooral oudere zoals '8 axioma's' uit 1992) maar de meest recente werken én zeker de werken speciaal gemaakt voor deze expo grepen mij on-middellijk aan op verschillende niveaus ineen. 

Twee boeiende tentoonstellingen getekend door twee verschillende persoonlijkheden en door twee verschillende locaties, maar ook twee uitnodigingen om voorbij het louter materiële te kijken. Zoals de kerk vandaag 3 juli de apostel Thomas viert, de "ongelovige", die moest ontdekken dat geloof zich afspeelt voorbij het bewijsbare, zo tonen Kris Martin en Honoré d'O dat er meer is dan het materiële.