Geest is ...

Pinksteren is het feest van de Heilige Geest die de bange kleine groep apostelen overstroomt en doorstuwt op de vijftigste dag na Pasen zoals we dit kunnen lezen in de Handelingen van de apostelen, hoofdstuk 2.

De bekende protestantse theoloog Karl Barth zegt over deze geest o.a. wat volgt:

(Bernard Derijckere : Pinksteren
St. Maartenskerk Kortrijk
eigen foto)

"Het woord 'geest' betekent in de Bijbel eenvoudig 'adem'. De Bijbel denkt daarbij aan het wonderlijke feit, dat ook onder ons, mensen, de een de ander bereiken kan en bij hem veel kan tot stand brengen door een woord, dat door zijn adem gedragen wordt. Helemaal onzichtbaar en zonder dat de een naar de ander toe hoeft te gaan. Dit kleine wonder -dat eigenlijk helemaal geen wonder is- is in de Bijbel het beeld, de gelijkenis en de naam voor het grote wonder, dat hierin bestaat dat de eeuwige God ons, kleine mensen, bereikt en vindt: dat Hij, zoals we lezen op de eerste bladzijde van de Bijbel, de mens leven geeft door op hem te ademen. Het is dit grote wonder in nieuwe gestalte wanneer God de mens, die Hem ontrouw geworden is, bereikt door het woord van zijn genade en dat deze genade van God onze genade wordt: genade die wij denken, begrijpen en beleven. Dat is de uitstorting van de Heilige Geest. In deze zin is het de overstroming van Gods genade."

(Karl Barth Brevier, uitg. Ten Have, 1971, blz. 251)

Adem geven, zuurstof geven aan onze wereld: dat doet God altijd weer doorheen bezielde mensen. Mogen ook wij zo'n bezielde ademgevende mensen worden voor onze directe medemensen en voor de samenleving. Dan gebeurt Pinksteren.

Hemel is ...

Bij de hemelvaart van Jezus staarden de leerlingen de lucht in...waar is hun leider en Heer??
Maar met Pinksteren zouden ze ontdekken dat Hij aanwezig is als een vuur niet alleen boven hun hoofd zwevend, maar vooral in hun eigen hart.

Drie korte getuigenissen over de Geest in ons leven van drie gelovigen uit onze tijd.

"De hemel is elke plek en elk moment waar Hij die heet 'Ik zal er zijn' gebeurt. Hemel is thuiskomen, je diepste bestemming vinden in het bemind zijn, in het onvoorwaardelijk er mogen zijn. Hemel is baden in zijn Geest."(Carlos Desoete)

Of zoals Maurice Zundel ergens verzucht:
"Wanneer zullen wij begrijpen
dat wij geroepen zijn tot grootheid?
Wanneer zullen wij begrijpen dat God
een vurige Aanwezigheid is
diep in onszelf?
Wanneer zullen wij begrijpen
dat God de meest actuele
en de meest werkelijke Aanwezigheid is,
zonder dewelke men niemand tegemoet kan treden?
Wanneer zullen wij inzien
hoe wonderbaarlijk het Evangelie is?
(uit: "Een andere kijk op de mens."  Woorden van Maurice Zundel gekozen door Paul Debains., uitg. Abdij Bethlehem, Bonheiden, 2003, blz. 33)

Ten slotte, Luc Vanmaercke (hoofdredacteur Kerk en Leven vorige week) : "We zoeken Jezus in de verkeerde richting als we naar de wolken staren, maar net zo goed als we ons blindstaren op de gesloten kerkdeur. Hoe graag we Hem in ons vertrouwde kerkgebouw willen ontmoeten, we moeten Hem nu elders zoeken. Die zoektocht begint met een blik op de ander. (...)We worden uitgenodigd Hem te zien in elkaars woorden en daden. En weet u wat nog ongelooflijker is? We worden uitgenodigd zelf het bewijs te zijn van zijn aanwezigheid. Als we dat goed laten doordringen, zijn we straks helemaal klaar voor Pinksteren."

Hemelvaart van Christus

(Bill Viola
Tristan's ascension 2005
©De Standaard)

Een van meest recente verbeeldingen van het thema "hemelvaart" is een video van de Amerikaanse kunstenaar Bill Viola (°1951).
In deze video zien we hoe een man ten hemel rijst midden een bruisende waterkolom. 
De titel van het werk is: Tristan's   Ascension. Deze titel verwijst naar de opera van Wagner 'Tristan und Isolde', want de video is bedacht voor een uitvoering van die opera in een regie van Peter Sellars (2005, Parijs).
Zonder woorden maar in een krachtige beeldentaal worden we uitgenodigd aandacht te geven aan het mysterie van leven en dood, veerkracht en overgave, verwondering en vertwijfeling, water dat symbool staat voor leven én voor dood. 
Door onderstaande link aan te klikken 
kan je even mee ten hemel stijgen...
https://www.youtube.com/watch?v=Gqf_cuDf9qI

(ps: laat de volumeknop tijdens het afspelen maar hoog staan...)

Corona - psalmen : psalm 91 (Qui habitat) - nogmaals

De beeldspraak in deze corona-tijden is nogal eenkennig: vooral oorlogsterminologie voert het hoge woord. Daarin past ook het benoemen van de dragende figuren van deze pandemie als 'helden', alsof we in een Hollywoodfilm leven. Maar toch zijn er ook heel wat mensen die spreken over 'engelen'. Zoals eerder al gezegd denk ik ook nu graag in engelenmetafoor en lees dan psalm 91, verzen 10-12.
Ida Gerhardt en Marie Van der Zeyde vertaalden deze verzen als volgt (en je kan deze vertaling vergelijken met andere door de vorige posts eens te (her)lezen ):
Zo vermag u geen onheil te treffen,
geen plaag zal naderen uw tent:
u aangaande gebiedt Hij zijn engelen
om u, waar gij ook gaat, te bewaren;
zij zullen op de handen u dragen,
dat gij niet uw voet aan een steen stoot.
De krant De Standaard vroeg aan 'bekende' Vlamingen naar een kunstwerk dat troostend kan zijn in deze

(Giorgione: De dode Christus
ondersteund door een engel
1507)

moeilijke tijden. Op 4 april koos de beeldende kunstenares Berlinde De Bruyckere een werk van de Italiaanse renaissanceschilder Giorgione: "De dode Christus ondersteund door een engel". Daarbij zegt ze: "Ik zie vooral de engel, die met zijn veel te kleine, frêle handen het dode lichaam vasthoudt. Een lawine aan beelden overspoelt mij. Mensen sterven eenzaam, zien alleen andere zieken. Gelukkig zijn er engelen. Ik zie ze overal deze dagen.
Ik heb dit beeld gekozen met hen in gedachten. De engel in het schilderij heeft grote, donkere vleugels. Warme vleugels die het lichaam kunnen toedekken en vervoeren naar een andere plek. Die warmte van grote vleugels zie ik overal rondom mij. In de zorg maar ook bij hen die onze doden begraven in alle eenzaamheid. "
"De engel is een archetype, is oerarchaïsch en toch dringt hij ons persoonlijk leven binnen. In zijn hoedanigheid van beschermengel is hij meest toepasbaar op dit schilderij. In de zachte uitstraling vinden we een toevlucht voor de angst. Omhelsd en gedragen door de donkere vleugels maken we een spirituele reis."

(eigen foto - detail Kreupelhout
Berlinde De Bruyckere)

Berlinde De Bruyckere maakte in 2013 voor de Kunstbiënnale van Venetië het grote en grootse werk "Kreupelhout-Cripplewood".  Ze liet zich daarbij inspireren op dé pestheilige bij uitstek, die zeker in de lagunestad overvloedig vereerd werd en wordt, de H. Sebastiaan. Daarover is veel interessants te lezen op de website van het SMAK via deze link : https://smak.be/nl/tentoonstelling/5142
Daarom koos ik hierbij ook een detail van die monumentale installatie zoals ik ze heb gezien in het SMAK in 2014.

Corona psalmen : psalm 139 ( Domine probasti )

De psalmen zijn teksten, liederen, gedichten, vloeken, lofprijzingen die de mens mag in zijn mond nemen om over en/of voor God te spreken, te prevelen, te zuchten, te vloeken, te loven, te eren.
In deze dagen die beheerst worden door Covid-19 is het voor vele mensen opeens heel donker. Waar moet dit allemaal naar toe? De toekomst oogt onzeker. Wij tasten, samen met de wetenschappers en de politici en de economen en samen met de armen en de rijken, in het donker. 
In deze omstandigheden lees ik graag psalm 139.
Psalm 139 zegt dat er een God is die mij door en door kent, géén straffende of kwade God, wel een God die ik niet kan 

(Maarten Luther King - ©wikipedia)

ontlopen en die meer weet dan ikzelf. Hij "kent" mij en in de Bijbel staat dat synoniem met "Hij bemint mij", "Hij aanvaardt mij".
Mijn angst voor de  donkere toekomst, mijn ongerustheid mag ik toevertrouwen aan Hem, doorheen de woorden van psalm 139, die aangeduid wordt met de eerste woorden in de Latijnse vertaling: Domine, probasti me (Heer, gij doorgrondt mij).
Daarin komt een passage voor (vers 11-12) waarin David (als aangeduide schrijver) zegt -volgens de Nieuwe Bijbelvertaling-: 
Al zei ik: "laat het duister mij opslokken,
het licht om mij heen veranderen in nacht.
ook dan zou het duister voor u niet donker zijn -
de nacht zou oplichten als de dag,
het duister helder zijn als het licht.

Deze passage kwam in mijn gedachten toen ik een Nederlandse priester op 10 mei hoorde preken. Hij sprak een woord van bemoediging en herinnerde aan een toespraak van Maarten Luther King (1929-1968). Deze viering kan je terugbekijken via deze link : https://kerkdienstgemist.nl/stations/517/events/recording/158910210000517.
Ik begon na die livestream even te googelen en ontdekte dat King zelf een historicus, Charles A. Beard (1874-1948) citeerde. 

 

(sterrenstof - ©Den Helder Actueel)

 
Het citaat is een antwoord op de vraag aan deze geschiedkundige welke lessen hij uit de geschiedenis heeft getrokken.
"Ten eerste: als de goden iemand ten val willen brengen, moeten ze diegene eerst door zijn eigen macht laten doordraaien. 
Ten tweede: de molens van God malen langzaam, maar ze malen uitermate fijn. 
Ten derde: de bij bevrucht de bloem die zij berooft. 
Ten vierde: als het donker genoeg is, kun je de sterren zien."

Die sterren waren -voor het digitale tijdperk- bij uitstek de bakens waarop de reizende mensen zich oriënteerden.  In deze donkere dagen ontdekken we dat vele verlichting het niet zo goed doet.  Deze Corona-tijden vragen ons: op welke ster voeren wij koers?  Deze ervaring van duisternis en onzekerheid kan ons hart weer op scherp zetten.

Bemin uw naaste als uzelf: opdracht in covid-19 tijden

Ik bezoek geregeld de website van de Nederlandse 'cultuurtheoloog' Frank Bosman, omdat hij op een doordringende en soms eigenzinnige manier als gelovige de dialoog aangaat met onze hedendaagse samenleving en cultuur. 

(kathedraal van Girona - mei 2014)

In deze corona-tijden biedt hij heel regelmatig korte of langere bedenkingen. Zo vond ik in deze podcast een voor mij toch aansprekend antwoord op de vraag die velen zich stellen: hoe moet dat nu in deze tijden... We worden vanuit het evangelie opgeroepen om de zieken te bezoeken en te ondersteunen, om te helpen en noodlijdenden nabij te zijn, maar de overheden verbieden ons dat.
En dan? Klik op deze link.
https://frankgbosman.wordpress.com/2020/03/28/de-h-corona-en-de-christelijke-zelfliefde/

Corona - psalmen : psalm 91 Qui habitat -een vervolg-

Eerder al heb ik uitgenodigd om psalm 91 te bidden in deze nachtelijke tijden, een zang vol vertrouwen en geloof in Gods nabijheid.
De Naardense Bijbelvertaling zegt het zo:
"Geen kwaad zal je bereiken,
geen plaag zal naderen je tent;
want zijn engelen zal hij voor jou gebieden
je te bewaken op al je wegen;
op handen zullen zij je dragen,
dat je je voet niet aan de steen zult stoten."
(psalm 91, 10-12)

(Wouter Stips)

De pastor en dichter Huub Oosterhuis maakte in 2004 een boek over engelen, samen met beeldend kunstenaar Wouter Stips : Engelen en wij. Geschilderd en geschreven.Uitgeverij Terra Lannoo).
Het onderstaande vers van Oosterhuis met bijhorend schilderij van 
Stips passen perfect bij onze Covid-19 tijden. Voor mij evoceert het de mensen die zich met hart en ziel inzetten om het leed te lenigen van al die zieke en angstige mensen.


Zouden drie roodkoperen containers
bomvol vrolijke verstandige liefde,
drie maar, worden gestuurd naar de zwaarst
gewonde delen van de aarde

gestuurd door wie? door wie anders
dan die wij onwetenden noemen God
oerknal bron van alle liefdesenergie -
zou dat ...? dan nog kwam het aan

op handen uit mensenmouwen, schouders
die dragen, op jou en mij, op allemaal
wij deze mensen. Soms in verlichte

nachten bestormen onze kinderen
de drie en roven liefde en delen haar
met vorstinnen en verworpenen

jij bent ook daar.

Het komt erop aan de handen uit de mouwen te steken en de schouders te plaatsen onder de last die we te dragen krijgen.  Het toont ons mensen die als engelen de zieken op handen dragen en proberen te behoeden voor de pijn.
En dan zullen ons -achteraf wellicht- de ogen misschien open gaan en we zullen de Verrezene zien en verbaasd zeggen: Jij bent ook daar.