Op de vooravond van Pinksteren

 Op de vooravond van Pinksteren hoort een klassieker uit het rijke liturgische arsenaal van de Kerk: Veni Creator Spiritus.

Via deze link kan je de gregoriaanse versie horen en de tekst volgen.

Wie ietsje Latijn kent, zal zien hoe compact én gelaagd deze tekst is.

https://www.youtube.com/watch?v=5GrQJGQWfd8

Er zijn meerdere Nederlandse vertalingen van deze hymne. Ik kies 

hierbij voor deze van J.W. Scholte Nordholt. Als je goed luistert

merk je dat het Nederlands veel meer woorden nodig heeft en de vertaler keuzes moet maken.

https://www.youtube.com/watch?v=Iahh6syy4Zg

Luister naar de meeuwen - 2 -

De dichteres Lut de Block nodigt haar lezers uit om los te komen van ons antropocentrische perspectief doordat ze in de huid kruipt van meeuwen. De Meeuwenpraat (een cyclus van 12 gedichten) nodigt ons uit om ons eigen leven vanuit een vogelperspectief te bekijken. Zo sluiten haar verzen aan bij de oproep van Jezus in de Bergrede: "Daarom zeg ik jullie: maak je niet bezorgd over wat je zult eten of drinken om in leven te blijven, en ook niet over de kleding voor je lichaam. Is het leven niet meer dan het eten, en het lichaam niet meer dan de kleding? Kijk naar de vogels van de hemel: ze zaaien niet en maaien niet en oogsten niet, je

hemelse Vader voedt ze. Zijn jullie niet meer waard dan vogels? Wie van jullie kan met al zijn zorgen een el toevoegen aan zijn leven? En wat maak je je bezorgd over je kleren? Leer van de lelies op het veld hoe ze groeien. Ze werken niet, ze spinnen niet. Maar Ik zeg jullie: zelfs Salomo met al zijn prachten en praal ging niet gekleed als een van hen. Als God nu het gras op het veld, dat er vandaag staat en morgen in de oven wordt gegooid, zo kleedt, hoeveel te meer kleedt Hij dan jullie, kleingelovigen? Vraag je dus niet bezorgd af: Wat zullen we eten? Wat zullen we drinken? Wat zullen we aantrekken? Want naar dat alles zijn de heidenen op zoek. Jullie hemelse Vader weet wel dat je dat allemaal nodig hebt." (Matt. 6, 25-32)

Ook de dichteres ziet via de meeuwen hoe we te zeer bezig zijn met wat ons uitzicht op méér dan onszelf belemmert. De meeuwen roepen op onze zweefkracht te ontdekken en te ontwikkelen. En dat is niet echt zweverig, vind ik.

MENS 7 ZWEEFKRACHT

Zwaartekracht kreeg je met de paplepel mee. Zet die opzij.

Negeer materie. Zorg dat je rugzak leeg is. Aardse zaken

horen bij de aarde. Focus op lichtheid. Het is de zweefkracht

die je nu omarmen moet. Of net niet. Bij omarming klamp je

je vast zodat de zwaarte weer vrij spel krijgt. Dat moet je mijden.

Leer licht en tomeloos te zijn. Vrij als een vogel in de lucht.

Je moet het ritme van je adem volgen en je bekwamen in zweven

zwermen, wervelen. Dat is het na te streven vogelperspectief.

(uit: Poëziekrant nov. 2022, blz. 15) 

Is nu net niet bij vele leermeesters van de meditatie de ademhaling zo centraal? Zo maken we contact met een leven dat ons gegeven is en dat groter is dan onszelf. Zo kunnen we onszelf proberen vrij te maken voor de Ander waarover Petrus zegt in zijn eerste brief : "Werp al uw zorg op hem, want hij bekommert zich om u" (1 Petr. 5,7) en in feite citeert Petrus hier Psalm 55, vers 23 (in de vertaling van Gerhardt en van der Zeyde) : "Werpt wat u bezwaart op de Heer, Hijzelf zal zorg voor u dragen."

Luister naar de meeuwen...-1-

 

De Vlaamse dichter Lut de Block publiceerde in de Poëziekrant (november 2022; jg. 46, nr. 6) een reeks van 12 verzen, telkens bestaande uit acht lijnen, onder de titel Meeuwenpraat.

Elk vers heeft een eigen titel beginnende met "Mens" van 1 naar 12 en dan een specificatie.

De dichter spreekt via de meeuwen tot de mens.

Bij deze benadering dacht ik spontaan aan Jezus die in de Bergrede oproept om als mens ons te spiegelen aan de vogels in de lucht. En een aantal van de verzen kan je ook gerust kleine meditaties noemen over ons mens-zijn vanuit een 'hemel'-perspectief. Hier presenteer ik vandaag en in volgende berichten enkele meeuwenberichten.

MENS 6  PUIN EN GRUIS

Moed is vanzelfsprekend, maar hoed je voor overmoed.

Doof het licht niet uit je ziel. Het kaatst terug en toont

een uitweg. Koester de hoop zodat ze niet ontsnappen kan.

Veroordeel niet, heel je eigen pijn en je kunt opnieuw

gelukkig zijn. Wat nog niet is, is eindeloos en vol belofte.

Zorg voor de mensen, de dieren, de planten en alle dingen

die je vreugde schenken. Vul de leegte met liefde.

Zo kunnen puin en gruis bezinken tot het water helder is.

(Poëziekrant nov. 2022, blz. 14)

Deze acht lijnen bevatten veel stof tot overweging. 

(©We Like Art)

Je kan stilstaan bij 'moed' of bij 'licht' of bij 'hoop' of bij 'zorg' of bij 'belofte' of...

Je kan deze tekst met anderen overdenken en ontdekken hoe elke lezer een eigen aanknopingspunt heeft en een eigen uitnodiging kan ontdekken voor bekering en verdieping.

Ik haal hier even nog een ander aspect aan: 

vul de leegte met liefde. 

Donkere dagen, leegte in ons hart of leven kan kansen scheppen. Leegte kan je dus her-talen 

tot openheid voor anderen en zo ook voor de Ander.

Huub Oosterhuis - voorbij alle woorden - 3 -

 De man die duizenden Nederlandstalige gelovigen woorden aanreikte waarmee ze hun hedendaagse geloofsproberen tot uitdrukking brachten is nu ingegaan in de mysterieuze stilte van de dood. Huub Oosterhuis is op Pasen overleden in zijn negentigste levensjaar. 

Over taal heeft hij veel gedacht, gesproken en geschreven.

"Er zijn twee talen in de taal, twee manieren van spreken, twee niveaus van taalgebruik. Er is een taal van klare waarheden, begrippen en formules. De taal van de heldere logica, de objectieve informatie, de exacte wetenschap. Er staat wat er staat, je zegt wat je bedoelt, zo precies mogelijk en eenduidig. (...)Het is goed dat deze taal er is, onze wereld kan niet zonder, en iedereen verstaat en spreekt die taal wel een beetje. Maar nooit als hij zijn hart wil luchten en zeggen wil wat in hem is, verborgen en bijna onnoembaar. Als het gaat over liefde en dood is die eerste taal, die eenduidige manier van spreken, niet alleen ontoereikend maar ook gevaarlijk.

Er is een tweede taal, diep onder de eerste taal, als een veel oudere aardlaag, of wijd om de eerste heen: 'tweede' in aandacht en waardering, en ook weerlozer en bescheidener dan de eerste. De taal van wat eigenlijk niet te zeggen is; die je spreekt om niet helemaal te hoeven zwijgen, taal van ontroering en extase. Die tweede taal is veelduidig, dubbelzinnig, paradoxaal: alles is niets, hier is ver weg, mijn zoon was dood en is weer levend geworden.

(...) De tweede taal is de taal van de mythe en van de poëzie. (...)

Zij die van de God van Jezus getuigen, in Israël of waar dan ook, en geroepen zijn om Zijn woorden te vertolken en door te geven, spreken de enige taal die aan Hem gewaagd is, Hem recht doet en ruimte laat: de taal van mythe en poëzie. Taal van versluiering: om te zeggen wat niet kàn gezegd en toch gezegd moet worden, telkens opnieuw, telkens anders."(Oosterhuis, Huub, En ik zag: een nieuwe wereld. Proeven van bijbelse prediking, uitg. Amboboeken, Baarn, 1984, blz. 52 e.v. passim)

Deze tweede taal waarin Oosterhuis zich thuis voelde kan ons iets laten vermoeden van het mysterie waaraan hij nu deel is geworden.

Deelgenoot van een licht dat ieder wil aanstoten als de Pascha-tijd , de doortocht-tijd is aangebroken.

Pasen met Bach - 3 -

De paascantate BWV 249, waaruit je in een vorig bericht het slotkoor kon horen, opent ook heel feestelijk met een instrumentale 'sinfonia'.

Laat je ook zonder woorden meevoeren in de paasvreugde dank zij J.S. Bach en het Collegium Vocale Gent onder leiding van Philippe Herreweghe.

 

Meimaand Mariamaand met Hiëronymus Bosch

 Tijdens het voorbije Paasweekend was ik in de stad van Hiëronymus Bosch waar de vroegere Sint-Jakobskerk is omgebouwd tot Bosch Art Centre. Er hangen fotografische reproducties van alle schilderijen van de bekendste inwoner ooit van 's Hertogenbosch. In de bijhorende shop vond ik een kleine bloemlezing met verzen die geïnspireerd werden door werk van Bosch. 

Daarin vond ik een vers van de Vlaamse dichteres Christina Guirlande bij een detail uit het drieluik "De aanbidding der wijzen", dat hangt in het museum Prado in Madrid.

Voor mij een mooie meditatie bij dat vers uit het danklied van Maria (het magnificat) : "Hij (God) stoot machtigen van hun troon en vernederden verhoogt hij; hongerlijders vervult hij met alle goed en rijken zendt hij ledig heen." (Lucas 1, 52-53). Een stille inzet van de maand mei, in de katholieke traditie de Mariamaand. Een moment van dankbare verwondering om onze uitverkiezing. 

Tot in een boom zijn ze geklommen,

zelfs tot op het dak van hun vertrouwde

bouwvallige stal, waar een onbekende

vrouw met pasgeboren kind een 

onderkomen vonden. Verwondering

haalt het op schaamte en angst,

plooit hun boeventronies voorzichtig

tot een bleke bijna-glimlach.

De stal lijkt omgetoverd in een klein

paleis, te mooi voor herdersogen.

Ze vrezen dat ze wakker dromen,

dat het vreemde licht opeens zal doven,

ontnuchtering hen mee zal sleuren

naar een dieper dal. Maar eerst het lied

der engelen nog, de vreugde om de

Moeder en het Kind, hun eigen

uitverkiezing en hùn stal.

(uit: Pien Storm van Leeuwen, Vroom, frivool, vilein. Poëtische vensters op Jheronimus Bosch, uitg. Ceedata, Chaam, 2016, blz. 27)