Onze Vader ...Verborgen aanwezigheid

 In een vorige blogpost liet ik je kennismaken met een nieuwe lezing van het christelijke 'oergebed', het Onze Vader. Daarin sprak Antje Krog haar zorg uit voor het klimaat en voor onze planeet aarde.

Nu een heel andere versie, zoals ik die ergens heb gevonden, 

een versie opgeschreven door ene Ine  van Emmerik.

God, verborgen aanwezig,

dat uw naam aan het licht komt.

Dat tastbaar wordt de wereld naar uw hart,

Dat gegaan wordt uw weg van barmhartigheid,

Dat wij ontvangen wat we nodig hebben

om onze bestemming te leven,

Dat wij elkaar durven vergeven en niet laten vallen

maar zoeken naar vrede.

Dat wij niet losraken, als het lastig wordt

maar verbonden blijven met u.

Geef ons daartoe de moed en de spankracht,

het geloof, de hoop en de liefde

die van U komt.

Vandaag en alle dagen

totdat alles is voltooid.

Amen.

Ons dagelijks brood is hier treffend verwoord als 'wat we nodig hebben om onze bestemming te leven'. 

(Paul Gauguin -zelfportret-
"De doodsangst in de Hof van Olijven ; 1898
©Stadsklooster Groningen)

Een woord van leven voor mij, 

zeker in deze onzekere coronatijden. 

Onze vader - onze aarde

 Hét gebed dat wereldwijd gebeden wordt door christenen van alle strekkingen is het "Onze Vader", een tekst die teruggaat op woorden van Jezus neergeschreven in het Matteüsevangelie in de zogenaamde bergrede. 

Voor de Zuid-Afrikaanse dichteres Antjie Krog een tekst die ze inweeft in haar 'mis voor het universum', verschenen onder de titel "Broze aarde" (uitgeverij Podium, Amsterdam, 2020). Deze bundel is een geheel van teksten die uitgewerkt werden als onderdelen van de klassieke rooms-katholieke mis, volgens het rituele liturgische verloop. De aarde en het universum krijgen in deze teksten een goddelijke status. Je zou haast denken aan de natuurgodsdiensten die alle natuurelementen aanbidden en vereren als godheden, maar

(©volkssterrenwacht Urania)

 tegelijk is de structuur en verwoording doordrongen van het christelijke verhaal. Deze 'vergoddelijking' van de natuur ervaar ik als een verlangen van de dichteres om de natuur niet louter als studieobject of als basismateriaal voor de productie van consumptiegoederen te zien en te beleven, maar ook als een geheel van levengevende en levensnoodzakelijke aspecten van ons leven op aarde. 

Voor de aarde zorgen is voor God zorgen. En dat hebben ze nodig en dat hebben wij, mensen, ook nodig om voluit te leven. Zo lees ik onderstaande parafrase op het Onze Vader.

Onze Broze Aarde die zich onder het universum uitstrekt,

laat uw Bestaan ons heilig worden,

laat ons U zien als een koninkrijk,

laat ons goed voor U zorgen,

voor Uw oppervlak

als ook voor Uw diepten.

U geeft ons elke dag

ons dagelijks licht, getemperd water, fotosynthese en brood

maar onze vervuiling kunt U niet vergeven,

ook niet hoe we elkaar mishandelen en vernietigen;

leid ons in de verzoeking om U boven alles lief te hebben

U te verlossen van alle etterende ontering.

Want U behoort dit punt in het heelal

en zijn kracht, zijn overvloed en zijn heerlijk evenwicht

tot

in de oneindigheid.

O vergeef ons onze schulden

en wees ons genadig.

(uit: Broze aarde, blz. 45)

Alleen al deze ene regel is een vondst, een inspirerend gebed:

leid ons in de verzoeking om U boven alles lief te hebben.

Of we U nu lezen als aarde of als God, het blijft een uitdagend gebed, een dagelijkse opdracht. En de ene lezing kan de andere lezing versterken.

Hoe leef ik

 "Ge hebt gehoord dat is gesproken : liefhebben zul je je naaste (Leviticus 19,18) en haten zul je je vijand!- maar ik zeg u: heb uw vijanden lief en bidt voor wie u vervolgen!- opdat ge zonen en dochters wordt van uw Vader in de hemelen, omdat hij zijn zon laat opgaan over bozen en goeden, en regent over rechtvaardigen en onrechtvaardigen." (Matteüs 5, 43-45 -Naardense bijbel)

"Heer, wanneer hebben we u hongerig gezien en gevoed, of dorstig en laten drinken?- wanneer hebben we u als vreemdeling gezien en in de samenkomst gebracht,

of naakt en iets omgeworpen?- wanneer hebben we u ziek gezien of onder bewaking en zijn we tot u gekomen?

En ten antwoord zal de Koning tot hen zeggen: amen is het, zeg ik u: zoveel ge gedaan hebt aan één van dezen, mijn geringste broeders-en-zusters, hebt ge mij gedaan!"(Matteüs 25,37-40 - Naardense bijbel)

Deze twee woorden van Jezus uit het evangelie volgens Matteüs ( respectievelijk uit de Bergrede en de eschatologische rede) worden door de Zuid-Afrikaanse dichter Antjie Krog als spiegel voorgehouden aan wie haar mis voor het universum leest of hoort in haar bundel "Broze aarde"

(13 september 2020  Wit-Rusland
Demonstrerende vrouwen proberen
 een politiewagen te blokkeren
©EPA - hln)

 (uitg. Podium, Amsterdam, 2020).

 Bijbelse verhalen en teksten blijven hun scherpe uitdagende kantjes behouden in elk tijdsgewricht, ook het onze. Zoveel is duidelijk als je Antjie Krog leest en overweegt. Gelovig of niet, elke mens is verbonden met andere mensen én met de natuur want allen bewoner van dezelfde aarde. En is niet juist 'verbinding' een van de mogelijke etymologische betekenissen van het woord "religie".

de gezichten van woedende menigten onthutsen me

de gezichten van hongerigen nemen mij een kruisverhoor af

het gaat mijn begrip vooraf  het eist gerechtigheid het ontwricht me

de gezichten worden het voorportaal van mijn verwildering

hoe

hoe leef

hoe leef ik

hoe leef ik zo dat ik

haatdragende mannen kan liefhebben   hoe?

feit is : ik heb hen niet 

lief - ik kan hun gezichten amper verdragen

maar door hen niet lief te willen hebben

is de vraag : hoe oprecht

durf ik mijn liefde voor de aarde dan te noemen?

hoe                                           

hoe leef             

hoe leef ik

hoe leef ik alsof de wrede, de hongerigen, de woedenden

reeds ikzelf ben   dat hun gezichten de mijne zijn

want de aarde ligt erbij als een donkere gebroken schaduw

omdat we geen synapsen maken naar elkaar

(Mogadishu najaar 2020
©afp)

hoe

hoe leven

hoe leven we volkomen kosmisch-helend?

(uit: Antjie Krog, Broze aarde. Een mis voor het universum, uitg. Podium, Amsterdam, 2020, blz. 35)

Een vraag voor mij, voor jij die dit leest, voor elke mens toch?

Hoe leef ik? Hoe leven we? Maken we synapsen naar elk ander?

Welke Bijbel lezen we?

 De zwarte Zuid-Afrikaanse dichteres en domineesdochter Koleka Putuma (°1993) probeert in haar debuutbundel "collectief geheugenverlies" (uitg. Poëziecentrum, Gent, 2020, vertaling door Ludo Abicht) de complexe situatie van haarzelf en van haar land te ontwarren. Haar streng protestantse opvoeding zorgt voor een moeilijke relatie ten aanzien van 'god', temeer omdat ze lesbisch is. Vele gedichten tonen de contradictorische gevoelens en gedachten die ze heeft als het religie betreft.

(profeet Elia
icoon abdij Tongerlo)

In een lang gedicht met als titel "water" komen vele lijnen samen bij een herinnering aan hoe zij met familie en vrienden op oudejaarsavond naar het strand gaan. Er komen associaties met o.a. het doopsel en met de kolonisatie en met de slaventransporten over zee. Op Youtube kan je de dichteres dit gehele gedicht horen uitzeggen in het Engels, de taal van haar verzen. 

Hieronder licht ik een korte passage uit die mij ontroert en die vragen stelt waar je niet zomaar onderuit kan komen . 

WATER

(...)

Maar jullie willen alleen maar die bijbel verstaan die bij jullie agenda past.

Jullie zijn zo vrij geweest het begrip God te koloniseren,

God een geslacht en een huidskleur te geven,

en een naam in een taal waarvoor we onze mond moesten verdraaien.

Godslastering is slavernij in het evangelie wikkelen en dat vrijheid noemen.

Godslastering is zien dat mijn mensen hetzelfde evangelie gebruiken om elkaar tot slaaf te maken.

Sinds de tijd van Elias zijn we geprogrammeerd om voor blankheid te knielen,

en we zijn er niet eens zeker van dat Elias wel heeft bestaan,

omdat wie de Bijbel ook schreef ons er niet bij rekende.

Maar ik wil liever bestaan in dat God-deloos heilige boek

dan in de geschiedenisboeken die de waarheid niet vertelden.

Over ons.

Voor ons.

Namens ons.

(...)

(uit: collectief geheugenverlies, blz. 95-96)

Ontroerend hoe de ik-figuur in haar activisme toch liever wil bestaan in dat heilige boek, dat blijkbaar toch méér waarheid vertelt dan in die andere geschiedenisboeken. Haar geloofszoeken confronteert ons, op een gelijkaardige manier als de profeten uit het Eerste Verbond en Jezus in de evangeliën, met de grote vraag: is de God die we aanroepen niet een God op onze maat???

Hieronder de link naar  het gedicht voorgedragen door de dichteres zelf. De aangehaalde passage vind je van 4min48  tot 5min34.

Oefeningen in zijn

 "Ik zal er zijn zoals ik er ben!" Volgens de Naardense Bijbelvertaling was dat het antwoord van God aan Mozes op zijn vraag wat hij moet antwoorden als zijn volksgenoten vragen door wie hij is gezonden.

(Exodus 3).

Bidden is proberen aanwezig te zijn bij God. Bidden zou je kunnen omschrijven als 'oefeningen in zijn'.

En laat dat nu juist de titel zijn van een reeks van negen gedichten van Mandy Mariska Eggerding die werden gepubliceerd in de laatste uitgave van het tijdschrift "Het Liegend Konijn" (2021/1).

In die reeks verzen zoekt de dichter haar weg in het leven, zoekt ze te omschrijven wat leven kan zijn. 

Het zevende vers schrijft als het ware een soort handleiding uit over hoe je kan mediteren.

7.

Ga even zitten. Dit zijn. Ademdagen. Een. Twee.

Drie. In.

Ik vul mijzelf op tot in de uitersten. Hoor hoe. Ik ben

een beweging van lucht.

Als er iets is waarop je kunt vertrouwen dan is het dit.

Zie maar. Ook jij. Uit.

(uit: Het Liegend Konijn, 2021/1, blz. 76)

Als je het méér uitgebreid en uitgelegd wilt lezen, kan je de getuigenis en reflectie lezen van Benoît Standaert osb in het tijdschrift "De Kovel" (nr. 67, maart 2021, blz.58-66) waarin de eerste subtitels zeggen: 'Ga zitten' en 'Het bewuste ademhalen'). Bij de verschillende voorstellen vind je ook altijd terug dat je je handen open houdt op je knieën.

(©stressplein)

   Hoe dan ook, godgelovig of niet, iedereen kan zich oefenen in zijn en beginnen met twee- of driemaal daags te zitten en alleen bewust te ademen. Mochten meer mensen dit doen, dan zouden er allicht minder mensen getekend zijn door stress of geldzucht. Wie oefent om zijn handen open te houden, kan ontvangen én loslaten. Wie oefent om bewust te ademen, leert ontvangen én loslaten.