Hoop in deze apocalyptische tijden -4-

 In deze laatste bijdrage over de 2e biënnale "Kunst in de heilige Driehoek" wil ik stilstaan en langzaam rondwandelen bij een van de laatste kunstwerken op het parcours, opgesteld in de pandgang van de Paulusabdij.

Het werk noemt Circumambulatio  en is speciaal gemaakt voor deze expo door de uit Syrië afkomstige Rabi Koria.

Het werk maken was voor de artiest als het ware één lange meditatie en die sfeer ademt het ook naar de toeschouwer toe. Hij ging met olieverf schilderen op standaard witte tegeltjes. 722 tegels passeerden door de handen van Koria. Telkens opnieuw mengde hij de verf, bracht die aan op een van de geglazuurde tegel en kantelde dan de tegel om de verf te laten druipen. De aardse kleurtinten dialogeren met de bruine tinten van de bakstenen van de pandgang. Circumambulatio betekent 'ergens omheen bewegend' en de opstelling van dit kunstwerk nodigt ook uit om er omheen te wandelen. 

(eigen foto)

Je ziet eerst een lange rechte strook als een stenen kanaal vol rimpelingen en reflecties.

Maar dan kom je naderbij en wordt je aandacht getrokken naar de patronen op de tegels, naar het spel van kleur en licht, naar het ritme in dit tegeltableau.

Koria nodigt de bezoeker als het ware uit om omzichtig en in verwondering zijn tegelspiegel te benaderen en om zijn werk vanuit verschillende standpunten te bekijken en op je te laten inwerken.  

(eigen foto)

Zolang we de mensen en de wereld proberen vanuit verschillende kanten te benaderen, zolang we ons niet vastpinnen op één gezichtspunt, zolang is er hoop.

Als uitsmijter een korte video over hoe de artiest zijn werk heeft opgebouwd.

Hoop in deze apocalyptische tijden -3-

 Zoals al in vorige bijdragen aangegeven, werd ik sterk bewogen bij het zien van de tentoonstelling "HOOP", de 2e biënnale kunst in de heilige driehoek in Oosterhout.

Over hoop kan veel gezegd en geschreven worden. Er zijn vele benaderingen mogelijk, zoals blijkt uit die expositie. Bij het overdenken van al die beeldenprikkels bleef bij mij een gedachte bovendrijven: hoop is de veerkracht van het geloof.

Mensen die leven vanuit hun geloof vinden veerkracht om recht te staan, recht te kruipen, recht te sukkelen midden moeilijke situaties. 

Een video met als titel "De Kroon" ontstond uit een samenwerking tussen Robin Ramos en Kymani Ceder. Afro-Nederlanders ontworstelen zich aan de opgelegde normen voor een 'mooi' uiterlijk en bepalen zelf hoe zij hun 'kroon' [het haar als een kroon die men niet van je kan afslaan] willen dragen. De video volgt een tekst die ze schreven na racistische uitspraken op RTL. De tekst is een poëtische ode aan de schoonheid van zwart haar en er worden re-enactment scènes gespeeld die verwijzen naar Afrikaanse rituelen.

In het filmpje hieronder verneem je meer over de achtergronden van de video met korte fragmentjes eruit.

Zwarte mensen zoeken hun weg in onze West-Europese cultuur en hopen die te kunnen gaan in fierheid. Video-artiesten als Ramos en Ceder geven adem en gestalte aan deze hoop op een gastvrije samenleving waar iedereen broer en zus kan zijn van elkaar.

Hoop in deze apocalyptische tijden - 2 -

 De tweede biënnale van de heilige driehoek in Oosterhout speelde vooral op en rond twee locaties : Catharinadal en de Paulusabdij, omdat in de Onze-Lieve-Vrouw Abdij momenteel grote verbouwingen bezig zijn. De centrale dreef van de Paulusabdij naar de twee andere locaties herbergde een bijzonder kunstwerk.

Er was niets te zien maar de ervaring was des te aangrijpender. Het werk getiteld "Calling" van Job Koelewijn beluisterde je al wandelend in de dreef. Verspreid langs de dreef waren meerdere geluidsboxen verborgen opgehangen. Je hoorde verschillende voornamen roepen, uitzeggen, fluisteren, schreeuwen door verschillende stemmen. Doorheen dit roepen klinkt zowel angst voor verlies als verbondenheid met de gezochte persoon. Je kan het horen als uitdrukking van het missen van iemand, maar ook als het verlangen en de hoop dat de persoon gevonden wordt. 

In de dreven van het leven wordt altijd wel door iemand naar jou verlangd, hoopt altijd wel iemand je terug te vinden; iemand en/of Iemand.

Hoop in deze apocalyptische tijden - 1 -

 In het Noord-Brabantse Oosterhout (NL) situeert zich de 'heilige driehoek', een buurt met op wandelafstand van elkaar, drie kloosters : Sint-Catharinadal (bewoond door zusters Norbertinessen), Onze-Lieve-Vrouwabdij (bewoond door zusters Benedictinessen) en Sint-Paulusabdij (tot 2006 bewoond door paters Benedictijnen, nu door een oecumenische gemeenschap van de Chemin Neuf).

Sedert 2019 wordt in de zomer tweejaarlijks een kunstmanifestatie gehouden rond en in deze kloosters. De voorbije zomer was er dus de tweede editie van deze biënnale met nu het thema: HOOP.

Dit project was een schot in de roos én omwille van de grote publieke belangstelling én omwille van de bijzondere locatie én omwille van de vele sterke kunstwerken die te zien waren. In enkele opeenvolgende berichten wil ik je even laten mee nagenieten.

Als opwarmertje voor mijn berichten over de hoop hier een vers van Bette Westera over geloof.

ZONDER TWIJFEL

Zonder wegen geen verdwalen.

Zonder zon geen lelijk weer.

Geen gezondheid zonder kwalen

en geen minder zonder meer.

Geen beneden zonder boven

en geen achter zonder voor.

Zonder twijfel geen geloven.

Zonder stilte geen gehoor.

(uit : Geloof,  themanummer van tijdschrift "Dichter. gedichten voor kinderen van 9 tot 106" , nr. 20 , uitgeverij PLINT, 2021, blz. 94) 

Leven met wijsheid : Thomas Merton -4-

Dank zij Jim Forest is de levensloop van de bijzondere monnik Thomas Merton terug even onder de aandacht gebracht. Uit vele passages in de biografie "Leven met wijsheid" (uitg. Damon) blijkt hoe actueel vele woorden en geschriften van deze man nog altijd zijn, meer dan 50 jaar na zijn dood.

Merton stierf op 53-jarige leeftijd ver van zijn klooster (OLV van Getsemani; Kentucky USA) in Bangkok. Hij stierf ten gevolge van een slecht geïsoleerd electro-toestel in de badkamer van een conferentiecentrum. Hij was er om deel te nemen aan een conferentie van kloosteroversten over de toekomst van het monastieke leven. Op 10 december in de voormiddag gaf Merton zijn voordracht "Marxisme en monastieke perspectieven". Na de voordracht trok hij zich in zijn kamer terug en zou er rond 15u een bad of douche nemen, wat hem fataal werd.

Naast de tekst van de toespraak is er nog een overlevering van 'laatste woorden' van Merton [natuurlijk niet zo bedoeld gezien het accident even later]. Een zuster in het publiek zou zich boos hebben gemaakt over het feit dat Merton in zijn toespraak niets had gezegd over het bekeren van mensen. Merton hoorde na zijn toespraak van een zekere pater de Grunne over deze opmerking. 

(Merton vlak voor zijn dood tijdens zijn
voordracht in Bangkok - ©Thomas Merton Center)

Hij antwoordde: 

"Wat op dit moment van ons gevraagd wordt is niet zozeer te spreken over Christus, maar om hem in ons te laten leven, zodat anderen hem kunnen vinden door te ontdekken hoe hij leeft in ons." (Jim Forest, Leven met wijsheid, blz. 284)

Zelfs deze 'laatste' woorden blijven een opdracht en oproep inhouden voor al wie christen probeer te zijn anno nu. Deze reactie van Merton doet denken aan wat Jezus in de bergrede zegt volgens Mattëus :

"Niet al wie tot mij zegt 'heer en meester' zal binnenkomen in het koninkrijk der hemelen maar wie de wil doet van mijn Vader die in de hemelen is!" (Mt. 7,21 -Naardense Bijbelvertaling)

 

Leven met wijsheid : Thomas Merton -3-

 De monnik Thomas Merton blijft meer dan vijftig jaar na zijn dood mensen inspireren. Deze veelzijdige persoonlijkheid was heel betrokken op de problemen van zijn tijd en vooral dan in de Amerikaanse samenleving : de Vietnamoorlog en het racisme. Maar op persoonlijk vlak bleef hij ook heel zijn leven zoeken naar zijn eigen weg, zijn eigen roeping. Vanaf 1961 kan hij meer en meer leven als kluizenaar, in de schaduw van de abdij waartoe hij behoort. 

Hij wil zich ook nog intenser toeleggen op het gebed. 

In een brief (januari 1966) aan een moslimvriend en correspondent getuigt hij over zijn bidden.

(Thomas Merton op de dag 
van zijn priesterwijding
26 mei 1949)

"Strikt genomen is mijn gebed heel eenvoudig. Het concentreert zich helemaal op de aandacht voor de aanwezigheid van God en op zijn wil en zijn liefde. Het is dus geconcentreerd op geloofsvertrouwen, want dat is het enige waardoor wij Gods aanwezigheid kunnen kennen. Je zou kunnen zeggen dat dit aan mijn meditatie het karakter geeft dat door de profeet [Merton duidt hier op Mohammed] wordt beschreven als 'voor God staan alsof je Hem zag'. Toch betekent het niet dat ik me dingen verbeeld of me een bepaalde voorstelling van God maak, want dat zou volgens mij een soort afgoderij zijn. Integendeel, ik aanbid Hem als Onzichtbare, die ons begrip oneindig te boven gaat en ik word me van Hem bewust als alles." (uit: Leven met wijsheid, uitg. Damon, 2018, blz. 228)

Alleen vanuit geloofsvertrouwen kunnen we Gods aanwezigheid kennen. Geloven -in welke traditie ook- is niet een kwestie van verstand en intelligentie, niet een kwestie van aannemen van dogma's, maar is staan voor Hem die ons oneindig te boven gaat.