Vertrouwen in de onzegbare en de onzienbare. Je laten onderdompelen in een verhaal van eeuwen ver en toch ook een verhaal om nu te beginnen. Zoals echtelijke liefdestrouw onwezenlijk is, zo is muziek ook een uitnodiging om jezelf over te geven. Je kan en mag een partituur nog zo goed bestuderen en met je verstand analyseren, toch geeft de muziek zich slechts prijs in het zich overgeven aan de noten. Zoals Augustinus zei dat zingen tweemaal bidden is, zo ervaren vele mensen in het beluisteren van de muziek van Bach (én andere componisten natuurlijk ook) een verbondenheid voorbij de woorden.
De Russische dichter Osip Mandelstam (1891-1938) schreef een vers over Bach dat gerust meerdere lezingen kan doorstaan, net zoals de muziek van Bach en de evangeliën uit de Bijbel. Veellagig zoals het leven zelf en zoals het vertrouwen in de Dragende waarover Jezus zegt dat we die Vader mogen noemen. In het gedicht wordt verwezen naar het gebruik dat de lutherse gemeenschap tijdens de dienst bepaalde liederen meezingt, wat natuurlijk iets anders oplevert dan een loepzuiver concert, met eventueel nog kindergeschrei er tussenin.
BACH
Slechts stof zijn de parochieleden.
Geen opsmuk hier, alleen een bord
Waarop met krijt staat aangegeven
Wat er van Bach gezongen wordt.
Geen wanklank valt voorgoed te weren
Uit kerken, van een feestgelag,
Maar jij blijft juichend triomferen,
O zeer bezonnen maestro Bach!
Toen jij je kleinzoons overstemde
Met een cantate, een koraal,
Zocht jij toen soms naar argumenten
Ter schraging van geloof, moraal?
Wat is muziek? Niets dan zestienden
En een complexe orgelzang,
De uiting van wat jou bezielde,
Jij eigenwijze oude man!
En van zijn sombere katheder
Vermengt een Luthers predikant
Het Woord met jouw muziek, betweter,
Onovertroffen querulant.
(uit : Was alles maar Bach. Zesenveertig gedichten over Johann Sebastian bijeengebracht door René Smeets, Uitg. P, Leuven, 2021, blz. 19)
Een zweem Bach mag hier dan ook niet ontbreken. Met onderstaande link hoor je de koraalprelude "Wachet auf, ruft uns die Stimme" BWV 645 gespeeld op orgel door Ton Koopman.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten