Leven met wijsheid : Thomas Merton -2-

 Zoals in een vorig bericht aangegeven, heb ik in de voorbije weken de biografie van de Amerikaanse trappist en kluizenaar Thomas Merton, geschreven door Jim Forest, gelezen. 

Merton stond bekend als tegenstander van de inmenging van de US in Vietnam. Bij het aantreden van John F. Kennedy als nieuwe president (januari 1961) leefde de wereld op de rand van een oorlog tussen de twee grote machtsblokken van toen: de  VS en zijn kapitalistische westerse bondgenoten tegenover Rusland en het communistische Oostblok. Vredesactivisten vroegen aan Merton om hen te inspireren via artikels, spreekbeurten en bezinningsdagen. Hij was immers een vurige pleitbezorger van geweldloosheid, maar net daarom waarschuwde hij activisten omdat hun acties vaak gepaard gaan met verborgen agressie en provocatie. Hij waarschuwde ervoor als de waarheid gebruikt wordt als wapen. 

Vredesbewegingen zouden zich, volgens Merton, niet mogen vereenzelvigen met een bepaalde ideologie of politieke groepering. De reden van deze stelling formuleert hij heel helder in een brief aan Jim Forest (8 december 1962). 

(een betoging ergens in Amerika
tegen de inmenging in Vietnam
©kleioscoop)

"Het lijkt me dat het basisprobleem niet op het politieke vlak ligt, het is apolitiek en ligt op het menselijke vlak. Het gaat erom om doelbewust steeds maar weer politieke grenzen en barrières te doorbreken en te beklemtonen dat deze vooral bedenksels zijn en dat er een andere dimensie bestaat, een echte werkelijkheid, die helemaal tegengesteld is aan de verzinsels van de politiek: de menselijke dimensie, waarvan de politiek arrogant beweert dat ze volledig aan haar toebehoort. Dit is de noodzakelijke eerste stap op de lange weg die moet leiden naar het zuiveren, vermenselijken en op de een of andere manier verlichten van de politiek." (uit: Leven met wijsheid. uitg. Damon, 2018, blz. 208)

In onze als maar meer polariserende samenlevingen blijft het een uitdaging om zogenaamde tegenstanders en vijanden te vermenselijken. Merton blijft daarin ook weer heel actueel.

Leven met wijsheid : Thomas Merton -1-

 In 2018 verscheen bij uitgeverij Damon een biografie over de Amerikaanse trappist Thomas Merton met als titel : "Leven met wijsheid. Een biografie van Thomas Merton ", geschreven door iemand die Merton nog persoonlijk gekend heeft: Jim Forest. Een boeiende en vlotte biografie van een boeiende persoonlijkheid. Forest laat alle facetten van Mertons leven aan bod komen, ook zijn verliefdheid op een verpleegster, ook zijn moeilijke relatie met de kerkelijke censuur, ook zijn twijfels over zijn roeping. 

Vanuit deze vernieuwde kennismaking met Merton zal ik in enkele opeenvolgende berichten enkele citaten brengen waarin Merton zelf aan het woord is. Zo mag blijken hoe actueel veel van ideeën van deze ongewone monnik nog altijd zijn, ook al is hij nu al meer dan 50 jaar geleden gestorven. 

Vanuit zijn eigen zoeken en vanuit wat hij in de monastieke traditie ontdekte wilde Merton aangeven hoe de mens op zoek mag naar zijn ware zelf, het goddelijke beeld in ons hart, dat verborgen ligt onder de eerste façade van naam, beroep, dromen en prestaties. Maar dat goddelijke beeld in ons kan alleen ervaren worden als we in de ander het goddelijke beeld ontdekken.

(©Patheos)

"In het mysterie van de naastenliefde wordt de verwerkelijking van 'de ander' gevonden, niet alleen als degene die door ons moet worden bemind, zodat wij onszelf kunnen vervolmaken, maar ook als degene die zichzelf kan vervolmaken door ons te beminnen. De roeping tot naastenliefde is niet alleen een oproep om te beminnen, maar ook om bemind te worden. Wie het helemaal niet interesseert of hij wordt bemind of niet, is uiteindelijk onverschillig voor het echte welzijn van de ander en van de maatschappij. Daaruit volgt dat we niet kunnen beminnen, tenzij we bereid zijn om ook bemind te worden. Het leven van 'de ander' is niet alleen een aanvulling, een toevoeging voor de ander."

[citaat uit het boek The New Man -1959- bij Forest, blz. 170)

15 augustus Maria Ten Hemel Opgenomen

 

(©Abdij Koningsoord)

De Oostenrijkse componis Heinrich Ignaz Franz Biber (1644-1704) schreef sonates bij de vijftien 'mysteries' van de rozenkrans. Hierbij de sonate bij het 'mysterie' van de ten hemelopneming van Maria.

Hoe is je Naam? Shilpa Gupta

 In de Joodse wereld van de Bijbelboeken is een naam iets heel belangrijk. Een naam vat als het ware het wezen samen van de genoemde. Daarom dat de Godsnaam zoals hij aan Mozes wordt geopenbaard volgens Exodus 3,14 onuitsprekelijk is en op een bepaalde manier ook nietszeggend: Ik-zal-er-zijn (Naardense Bijbelvertaling) of Ik ben die er zijn zal (Nieuwe Bijbelvertaling). Het wezen van God is immers onkenbaar en onuitsprekelijk.

Tegelijk ontvangen een aantal Bijbelse figuren soms een nieuwe naam. Abram wordt Abraham nadat God met hem een verbond sloot en hem aanzegde dat hij de vader zou worden van een menigte van volkeren (Genesis 17,1-5) en Jacob wordt Israël (Genesis 32,29) omdat hij 's nachts met God had gestreden. En het gaat zo door tot bij de apostelen toe want Simon wordt Petrus (Johannes 1, 42).

(eigen foto)

Aan deze Bijbelse naamsveranderingen moest ik denken tijdens het bezoek aan de tentoonstelling "Vandaag zal eindigen" met een overzicht van het werk van de Indiase kunstenares Shilpa Gupta. Deze expo loopt nog tot 12 september in het MUHKA en toont daar onder anderen een installatie van vele bewerkte en ingelijste foto's met honderd verhalen van mensen die hun achternaam hebben veranderd. Telkens wordt ook heel kort aangegeven waarom de naamsverandering er is gekomen. De titel van het werk is ook duidelijk: Altered Inheritances - 100 (Last Name) Stories. Met een nieuwe naam wil iemand een bepaald verleden, een bepaalde erfenis als het ware van zich afschudden en een nieuw begin maken. Slaven

(detail - eigen foto)

willen bijvoorbeeld eenmaal vrijgekomen niet langer de naam van hun vroegere meester dragen en  noemen zich dan maar Freeman. 

Wat is mijn naam?

Hoe draag ik daarin een verleden met mij mee? 

Kan ik mijzelf vernieuwen, een andere mens worden? Hoe kan zich dat uitdrukken? Die vragen bleven hangen bij het rondwandelen in de mooie installatie van Shilpa Gupta. 

(detail - eigen foto)

 

6 augustus : feest van de gedaanteverandering van de Heer

 Broeder Roger Schutz-stichter van de oecumenische gemeenschap van Taizé - sprak in augustus 1975 deze bezinning uit naar aanleiding van het feest van de Transfiguratie van de Heer. Het verhaal van de gedaanteverandering van Jezus lezen we bij Marcus (9,2-8) en de parallelplaatsen bij Lucas (9,28-36) en Mattheüs (17,1-8).

"De transfiguratie of gedaanteverandering gebeurt eigenlijk aan ons. Naarmate alles in onszelf verandert, herwinnen de dingen hun echte betekenis. Onze transfiguratie begint aan de wonden en kwetsuren die wij oplopen in het leven. Dààr waar iets ons tegengaat, ons pijn doet of bedroeft, waar het moralisme ons geweten soms beknelt, kan de transfiguratie beginnen. Ons geweten moet een motor zijn, een dynamische kracht, maar dikwijls is het geheel verstard geraakt. 

(©Pemptousia
Transfiguratie icoon)

Onze verwondingen hebben een enorme waarde. Wel zouden ze kunnen aanleiding geven tot opstandigheid of agressie. Vooral voor vereenzaamde mensen kunnen wonden een kwelling worden die zich keert tegen de medemens in agressiviteit of afgunst. Maar, er kan een roep uitgaan van die wonden. Het kan gebeuren dat die wonden een plaats worden van creatieve energie, van vriendschap en communio, van diep begrip voor elke menselijke situatie.

In plaats van ons te zeer te beklagen over de wonden in ons leven, over alles wat de mens verdrukt of omverhaalt, zouden we moeten weten en geloven dat Christus door die poort binnenkomt in ons en in heel het volk van God. We zouden kunnen bidden met de Spaanse dichter Miguel X: open in mij de poort van de wonde waarlangs de transfiguratie van mijn wezen kan gebeuren."