Heiliging, heling...

Eind februari zag ik in Gent de opera "Pelléas et Mélisande" van de Franse componist Claude Debussy op de gelijknamige tekst van de Belgische symbolistische schrijver Maurice Maeterlinck. Deze kreeg in 1911 als enige Belg ooit de Nobelprijs literatuur.
Het is voor een operahuis altijd een uitdaging om een opera passend op de planken te brengen, zeker als het een heel statische en zwaar symbolistische opera betreft met heel subtiele muziek. Ik wil het hier niet hebben over de zeer verdienstelijke enscenering die ervoor zorgde dat er op het podium toch veel te zien was ondanks de beperkte dialogen tussen de weinige personages. Het innerlijke conflict van en tussen de protagonisten werd ook door het decor en de choreografie zichtbaar gemaakt.

(via website vlaamse opera)

Wel wil ik hier even ingaan op één artikel uit het programmaboekje bij deze productie, met als titel: De genezing van de gespletenheid. Dit artikel bevat een aantal alinea's uit een geschrift van Carl Gustav Jung, de Zwitserse psychiater die vooral zocht naar wat collectief onbewust speelt tussen mensen. Het Zelf, het collectieve onbewuste, archetypen, symbolenleer,  animus/anima...zijn termen die met zijn analytische leer verbonden zijn. In de passage die aan bod komt in de programmabrochure stelt Jung vast dat de westerse mens gespleten is en op zoek gaat naar genezing van zijn gespletenheid.

"Ons intellect heeft een nieuwe wereld geschapen, die de natuur domineert en heeft deze wereld met monsterlijke machines bevolkt. ... Ondanks onze fiere overheersing van de natuur zijn wij nog altijd haar slachtoffers, want wij hebben zelfs nog niet geleerd om onze eigen natuur te beheersen. ...Met behulp van de rede, aldus verzekeren wij onszelf, hebben wij 'de natuur overwonnen'.
Dit is alleen maar een leus, want de zogenaamde verovering van de natuur verplettert ons door het natuurlijke feit van de overbevolking en maakt onze moeilijkheden nog groter door ons psychische onvermogen om de noodzakelijke politieke maatregelen te treffen. Ruzie maken en de strijd om de onderlinge superioriteit blijft voor de mensen nog altijd iets heel natuurlijks. Hoe hebben wij dan 'de natuur overwonnen'? ...
Christenen vragen vaak waarom God niet tot hen spreekt, zoals men gelooft, dat hij vroeger gedaan heeft. Wanneer ik dergelijke vragen hoor, moet ik altijd denken aan de rabbi aan wie men vroeg hoe het kwam dat God Zich vroeger zo vaak aan de mensen vertoond had, terwijl tegenwoordig niemand Hem ooit ziet. De rabbi antwoordde: "Tegenwoordig bestaat er niemand meer die diep genoeg kan buigen." (programmaboekje Pelléas et Mélisande, seizoen 2017-2018, blz.106-107)

De titel van dit uitgebreide citaat van Jung luidt: de genezing van de gespletenheid. Als christen zou ik het hertalen tot: de weg naar heling, naar heiliging. Bij de mens Jezus kunnen we zien hoe die weg
eruit ziet: heling, heiliging vraagt om ons te buigen over onze eigen innerlijke gespletenheid en dan te horen hoe Hij zegt: 'Ik hou van je zoals je bent. Stapt binnen in je eigen hart en daar zal Ik de bron zijn van heling'. Of zoals Hij zei tot de Samaritaanse vrouw bij de put van Jacob: "Wie zal drinken van het water dat Ik hem zal geven krijgt geen dorst meer tot in der eeuwigheid -nee, het water dat Ik hem zal geven zal in hem worden een bron van water dat opwelt tot eeuwig leven" (Johannes evangelie 4,14 -Naardense bijbelvertaling)