Allerheiligen ja, maar wat is dat: heiligheid?

De katholieke Kerk viert op 1 november het feest van Allerheiligen.  Zijn dat al die 'super-mensen' of (vanuit een andere invalshoek) al die 'fanatici' die door het kerkinstituut worden voorgesteld als voorbeeld ter navolging? Tussen heel die stoet zit er nogal wat variatie zodat je jezelf de vraag kunt stellen: wat is er nog gemeenschappelijk tussen al die verscheidenheid? Wat is dat: heiligheid?

Hier neem ik graag een tekst over van de Joodse filosoof Marc-Alain Ouaknin uit zijn boekje met de poëtische titel: God en de kunst van het vissen (uitg.Lannoo, Tielt, 2016).
Zijn mijmering over heiligheid is een fragment uit het hoofdstuk "Naam van God!". Hij vertrekt vanuit een kerntekst uit het boek Exodus. Hier eerst die tekst uit Exodus, met daarna de bedenkingen van Ouaknin.

(Bill Viola: Martyrs
detail - eigen foto)

"Mozes hoedt de kudde van zijn schoonvader Jetro, de priester van Midjan. Hij drijft de kudde tot ver in de woestijn en hij komt bij de berg van God, bij de Horeb. God verschijnt in een vuur dat opvlamt uit een doornstruik. Mozes kijkt: en zie, de doornstruik staat in lichterlaaie en de doornstruik verteert niet. Mozes zegt: 'Ik zal mij afwenden om te zien wat dit grootse verschijnsel is en waarom de doornstruik niet verteert.' God ziet dat hij zich afgewend heeft om te zien en God roept hem vanuit het midden van de doornstruik en zegt:'Mozes, Mozes.' Hij antwoordt: 'Hier ben ik.' God zegt: 'Kom niet dichterbij en trek je schoenen van je voeten, want de plaats waarop je staat is heilige grond."

"De tekst brandt van betekenissen, maar wordt niet tot as herleid, wordt niet verteerd, want de betekenis is oneindig.
Elke keer kan de lezer dit 'brandend braambos' opnieuw ervaren, zeggen "hier ben ik" en een vreemd nieuw woord horen dat hem opdraagt zijn schoenen uit te doen, zijn veters los te knopen, zich te ontdoen van wat knoopt en sluit.
Dit is de betekenis van heiligheid! Niet opgesloten zijn, je niet laten opsluiten. Dan vindt de openbaring plaats. Geen openbaring van een zijn dat 'is' maar van een zijn in wording, Ik zal zijn wat ik zal zijn...
De openbaring en dat is het wonder, is die mogelijkheid om de weg te verlaten en een vraag te stellen, te zeggen: 'waarom/madoe'a', een prachtig Hebreeuws woord waarvan een van de anagrammen omeed is, wat 'recht opstaan' betekent." (God en de kunst van het vissen, blz. 143-144)

Heiligen zijn volgens Ouaknin dus mensen die zich niet laten opsluiten, die de mogelijkheid hebben aangegrepen om de weg te verlaten en een vraag te stellen. Heiligen zijn mensen die hun schoenen uitdoen: zich ontdoen van wat knelt en zich kwetsbaar op weg begeven. Mensen ook die recht opstaan: zich rechten, rechtop blijven om te zijn bij het mysterie van de ander die langs zijn weg verschijnt.

Gedachten als aanzet voor een doorleefd feest van Allerheiligen. Gedachten als prikkels tot geloven, dus tot doen.