Iconen - Icons -vroeger en nu - 9 (slot)

 Met de hedendaagse 'iconen' van Wim Delvoye (zie vorige post) kom ik als besluit van deze reeks over de tentoonstelling in de Villa Empain tot een laatste vraag. Wat is de plaats en betekenis van het beeld, van de afbeelding, van de icoon in onze samenleving en in het geloofsleven van een christen in de 21e eeuw?

Verwacht hier geen antwoord want daarover zijn er in de loop der eeuwen tot op vandaag al hele bibliotheken vol geschreven.

De inleiding van de catalogus door de curator van de tentoonstelling, Henri Loyrette, schetst een mooi en genuanceerd beeld over deze vragen. Hij benadrukt dat dit een immer durend debat is met zijn hoogtij en zijn laagtij. In deze maak ik onmiddellijk de associatie met een andere steeds terugkerende discussie, nl. welke 'naam' geef je aan 'God'. Elke naam roept immers onmiddellijk een 'beeld' op. Als we spreken over God de Vader of over de Barmhartige of over de Rechter of over de Wijze... worden hierbij beelden wakker gemaakt in onze geest. In 2015 verscheen bij het Davidsfonds een boeiend interviewboek waarin professor Roger Burggraeve probeert de ziel van ons mens-zijn te doorgronden vanuit Bijbelse verhalen : "Hoog tijd voor een andere God". In het laatste hoofdstuk (blz. 182-201) toont Burggraeve de unieke plaats van Jezus, de mens die in wie Gods liefde vlees en bloed is geworden. Johannes Paulus II zou ergens deze gedachte over het christendom hebben geformuleerd: "God zou niet enkel mens geworden zijn in Christus , maar door Christus in alle mensen" (ibidem blz. 192). Die menswording vieren we straks opnieuw met Kerstmis waar wij naartoe leven tijdens de advent die vandaag begint. 

(eigen foto - icoon "Ween niet om mij, o Moeder" 1896)

Iconen kunnen dan iets tonen van de "in-wezigheid van Gods transcendentie" (ibidem blz. 193). En de 'wereldse' iconen van Delvoye en anderen kunnen ons dan bij onszelf terugbrengen en ons uitdagen om te zoeken naar de 'in-wezigheid van God' in wat bij een eerste aanblik blasfemisch lijkt. Ook al is het een frustratie of een ontgoocheling of kwaadheid,  ook via deze emoties mogen we een weg zoeken naar Gods inwezigheid in onszelf en in de mensen en leefomstandigheden die we zien en beleven.