Aandacht, aandacht ... -2-

Ik wil nog even verder op ontdekking aan de hand van Damon Young en zijn boek: "Afgeleid" (Ten Have, 2014, in e-book versie gelezen). In de eerste hoofdstukken schetst deze Australische filosoof hoe we afleidingen vinden in het werk en in de groeiende invloed van allerlei technologie op ons leven. Hij is er wel van overtuigd dat wij als mensen in staat zijn de grenzen van de technologie te bepalen. We moeten dan goed naar onszelf luisteren en van daaruit weloverwogen de waarden kiezen die de inspiratie, motivatie en rechtvaardiging vormen voor ons leven (cfr. Afgeleid, blz. 72).
Na uitvoerig stil gestaan te hebben bij de politiek en ons vermogen om daar onze vrijheid op te zoeken, komt hij bij een andere belangrijke manier om waarde te ontdekken en te creëren in ons leven, nl. omgaan met kunst. Hij houdt een met redenen omkleed pleidooi voor kunst als kans om aan afleidingen te ontsnappen.
Kunst biedt volgens Young een dubbele blik op de werkelijkheid: ze biedt één oog op wat er was en is en ze biedt één oog op wat zou kunnen of moeten zijn. De waarde van de kunst is het om onze menselijke beleving te verbreden en verdiepen zodat deze gevarieerde ontmoetingen tot stand brengt met onszelf en met de wereld (cfr. blz. 113-115).
Even later gaat Young op tocht met de Franse schrijver Marcel Proust, die ergens in zijn grote werk "A la recherche du temps perdu" een ontmoeting beschrijft met een zekere schilder Elstir. Hierover zegt Young hoe deze Elstir een gotische kathedraal benaderde als een uitnodiging om met al je zintuigen en verbeeldingskracht aandacht te schenken. Er kan een wisselwerking ontstaan. De impuls van de verbeelding activeert de geest terwijl de impuls van de gewaarwording de geest ontvankelijk maakt. Ons verstand biedt dan plaats aan beide impulsen. Kunst waarderen, dus de waarde ervan laten doordringen in ons hart en bestaan, vraagt om de juiste aandacht op te brengen.

(Jawlensky: De weg. Moeder
van alle variaties. 1914)

De Russisch-Duitse expressionistische schilder Alexej von Jawlensky schilderde in zijn ballingsoord in Zwitserland meermaals het landschap dat hij zag vanuit zijn werkkamertje. Vanuit zijn voortdurende aandacht voor zijn eigen gemoed én voor het landschap zelf ontstond er een hele serie van variaties op dit landschap. Kijken naar deze variaties brengt een aandachtige toeschouwer dichter bij de schilder én dichter bij zijn eigen hart. Probeer het zelf maar eens...

(Jawlensky: Variatie. Lente. 1916)

Is het dat ook niet dat Jezus vraagt in onze omgang met onszelf, met andere mensen en met God? De juiste aandacht opbrengen: een opgave van alledag.

PS: over Jawlensky en de invloed van zijn ballingschap op zijn kunstenaarsschap zie mijn artikel in het tijdschrift "De Kovel" nr;57, maart 2019.