Voor een laatste keer wil ik je meevoeren naar de voorbije tentoonstelling in Museum Jan in Amstelveen van de Nederlandse schilder en tekenaar Sam Drukker 'Onderweg'.
Hij schilderde, tekende, portretteerde en toonde ons de mens onderweg en bij vele van die werken kwamen in mij associaties op met Bijbelse verhalen en figuren. Maar hij maakte ook enkele werken met als onderwerp een doodskop, een menselijke schedel.
In 2017 heeft hij een schedel in zijn atelier staan én dan ontdekt hij in een afvalcontainer een oud schoolbord. Dat bord wordt de ideale drager voor een schedel-schilderij.
Wat we op school meestal niet leren is hoe om te gaan met de menselijke eindigheid en vergankelijkheid. Kinderen en jongeren krijgen van alles aangereikt op school om maatschappelijk en economisch vooruit te gaan (wat dat ook moge betekenen), maar het leven zelf confronteert ons met de dood. De corona-pandemie heeft ons collectief opnieuw een gevoel van kwetsbaarheid bijgebracht.
 |
| (Sam Drukker : Schedel I -2017- eigen foto) |
Eens was het anders toen de geneeskunde en wetenschap nog weinig wisten over het menselijke lichaam. Dood, pandemieën, ziektes en natuurrampen waren onbestemde krachten waar de mens aan overgeleverd was. Vele kloosters hadden vroeger in de refter op de tafel een schedel staan om te herinneren aan de ijdelheid van eten en drinken en vele schilderijen van heiligen (vb. Hiëronymus of St. Jan van het Kruis) of kruisscenes tonen ook een schedel. In die context werd dan ook vaak verwezen naar dat buitenbeentje in de Bijbel, het boek Prediker waar het 'refrein' als het ware is : "Ijler dan ijl, alles is ijlheid" (Prediker 1,2 etc.).
In het kader van een expo met als titel "Onderweg" zijn deze schilderijen dan ook als een soort 'memento mori', zoals de Roomse liturgie bij het begin van de veertigdagentijd de gelovigen bestrooit met as terwijl de voorganger zegt : Gedenk dat je van stof en as zijt en dat je tot stof en as zult terugkeren. Deze formule heeft een Bijbelse oorsprong met o.a. Abraham die zich tegenover God slechts 'stof en as' noemde (Genesis 18, 27) alsook de man Job (Job 30,19 ; 42,6). Drukker treedt hier in Bijbelse sporen door ons als toeschouwers ook onze vergankelijkheid te tonen in zijn schedel-schilderijen.
Van Adam en Eva tot onze eigen schedel...we zijn onderweg en hoe verschillend elke weg ook is, er is toch ook veel gemeenschappelijk, dat is wat Sam Drukker ons toonde en wat ook in de Bijbelse verhalen over de mens en God als een rode draad terug te vinden is. Tot hier de weg die ik met jullie en met Sam Drukker af wil leggen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten