Tel je zegeningen - 3 -

 De zomermaanden en de vakantiedagen zijn voor velen het moment om even een ander ritme te zoeken, om even niet alles volgens een vooropgezet schema af te handelen. Hoewel velen hun vakantie ook organiseren met elke dag deze of gene activiteit of bezoek aan en zo vaak vergeten dat er voor alles een tijd is onder de zon. Zo zegt de schrijver toch van het Bijbelse boek Prediker : "Voor alles is er een uur". En dan houdt hij een hele opsomming...

Onze zegeningen tellen kunnen wij mensen niet als we er geen aandacht aan besteden. Aandacht vraagt nu juist tijd. 

Ik wil deze reeks over onze zegeningen besluiten met een lang citaat uit een column van de auteur én vooral acteur Josse De Pauw, gelezen in De Standaard der Letteren van 20 mei dit jaar. Het gaat juist over reizen en over haasten.

(Tokyo spitsuur ©Time Out)

"Haast is tijdverlies. Dat heb ik altijd gevonden. Ik kan me niet haasten, ik vind haast saai. Daarom ben ik meestal te vroeg, omdat ik ruim de tijd neem, omdat ik me niet wil moeten haasten. Ik kwam een tijdlang vaak in Japan en daar is zowat iedereen altijd halvelings aan het rennen. Ik vroeg het ooit aan een vriendin daar - we zouden de metro nemen, maar daar hoefden we ons niet voor te haasten, er ging er eentje om de drie minuten- 'Fumie, waarom zijn we eigenlijk aan het lopen?' Ze lachte verontschuldigend, zoals Japanners dat wel vaker doen en antwoordde: 'Omdat we dat gezellig vinden, denk ik.' De Joodse mensen in mijn buurt hebben het ook, met korte gehaaste stapjes vliegen ze met flapperende jaspanden door de wijk, behalve op sjabbat, dan schrijden ze. Dat is het ritme waar ik van hou. Het probleem met haast is dat je overvol bent van de plek waar je naartoe ijlt, terwijl je omgeving aanvoelt als een obstakel, ze staat je in de weg om op tijd te geraken waar je wezen wil. Ze maakt je het leven moeilijk. Je ziet niks, je hoort niks, je voelt niks, je ruikt niks, je zintuigen weigeren dienst. Je moet daarheen, naar die plek, en wel zo snel mogelijk. Je mist veel, zo niet alles bij haast."

(eigen foto - Londen september 2012)

En haastig levend missen we de zegeningen die ons leven maken tot wat het eigenlijk is: een geschenk dat zich elke dag vernieuwt of we het willen of niet. 

Om zelf ook meer oog te hebben

voor mijn zegeningen ben ik er

even niet. Een volgende bericht op deze blog mag je verwachten op 17/18 juli a.s.

Tel je zegeningen - 2 -

Vakantietijd nodigt uit om uit de tredmolen van de dagelijkse sleur te stappen en meer ontspannen én meer bewust te leven. Het is dan de kans om onszelf te bevrijden uit de drang om alles onder controle te hebben. Een van de symptomen van onze controledwang is om alles te gieten in meetbare data. Meten is weten wordt dan gezegd. Maar meten is ook vergeten hoe ons leven niet zomaar te vatten is in enkel een reeks data. Dat surplus, dat andere dan de cijfers ontdekken werkt echt bevrijdend, zo ervaar ik het toch.

In het vorige bericht toonde ik hoe de lofpsalmen ons kunnen wegleiden van onze cijfermatige blik naar openheid voor ervaringen die het meten overstijgen. En bij het woord cijfers klinkt in onze westerse oren altijd iets door van 'meer of minder' en van 'winnen of verliezen'. 

De dichter Stefaan Van Den Bremt verwoordt deze spanning en biedt ook een uitweg aan.

(strand Egmont-aan-zee 2017
foto: Marc Deconinck)

Tel niet meer op, tel uit

je winst. Je wint wat niet

te tellen valt : de sterren

en alle korrels van

het strand. Geen ster,

geen zandkorrel kan

weggelaten worden.

Tel niet meer af.

(uit: Poëziekrant , jg. 46, nr. 1, blz. 80) 

In de bespreking van dit vers door Jan-Bart Claus lees ik : "Met een simpel enjambement in de tweede regel zet hij het contrast tussen het telbare en het ontelbare op de helling. Tel niet de dagen, maar tel de sterren van het strand. Wie niet meer aftelt, wint het ontelbare."

Maar ik lees hier ook verwijzingen in naar de Abraham cyclus uit het boek Genesis. Hij wordt geroepen door God en hem wordt een nageslacht beloofd zo talrijk als de sterren aan de hemel en als de zandkorrels op het strand aan de zee (zie Gen. 15, 5 en Gen. 22, 17 en ook brief aan de Hebreeën 11, 12). Deze Bijbelse context toont ook hoe wij in vertrouwen mogen dankbaar zijn voor het andere in ons leven zonder alles in telbare data te willen beheersen. Als wij de heer willen zijn over ons leven, laten we ontelbaar vele kansen liggen naar vrijheid. Een paradox vol wijsheid.

Onze zegeningen tellen zou een oneindige lijst opleveren. Maar misschien kan een gewoonte van een (ondertussen overleden) vriend-priester ons op weg zetten. Hij vertelde eens hoe hij elke avond nog eens zijn voorbije dag doorliep en hoe hij niet wou slapen vooraleer hij vijf momenten(momentjes) had gevonden die iets positiefs of goeds hadden betekend. Hij deed dit, hoe slecht zijn dag ook geweest was, elke dag weer.

Tel je zegeningen - 1 -

 De zomer en de vakantie naderen. Vele mensen zoeken dan natuurgebieden op: stranden en zeeën, bossen en bergen. Als ze zich vrij kunnen maken in hun hoofd, ontdekken ze andere mensen en een ruimte aan water en zand en sterren en soms ook aan stilte.

Deze momenten van verwondering nodigen uit om dankbaar stil te staan bij wat er in ons leven allemaal voor handen is aan goede mensen en dingen en momenten.

Op zo'n momenten vinden we woorden om onze dankbaarheid en verwondering uit te drukken onder anderen in de Bijbelse psalmen.

Het boek der psalmen bevat meerdere reeksen van zogenaamde lofliederen. Zo is er ook de reeks van psalmen vol lof en dankbaarheid van psalm 103 tot 107 (of zo je wilt tot 109). 

Enkele verzen uit deze psalmen als 'vakantie-dank-en-lof-gebed'.

Ik neem hier de mij meest vertrouwde vertaling van Ida Gerhardt en Marie van der Zeyde, die ook in de meeste abdijen van het Nederlandstalige gebied worden gezongen.

(psalm 103)

Loof, mijn ziel, de Heer,

vergeet nimmer al wat Hij gedaan heeft. (...)

Hij die uw jaren overstelpt met zijn gaven. (...)

Niet naar onze zonden maakt Hij het met ons,

niet naar onze schulden behandelt Hij ons(...)

Hij immers weet van ons maaksel,

Hij gedenkt dat wij stof zijn.

(eigen foto - Lac de Gaube 2017)

(psalm 104)

Looft, mijn ziel, de Heer!

Heer, mijn God, hoe ontzaglijk zijt Gij,

met glans en luister bekleed,

gehuld in een mantel van licht(...)

Bronnen wijst Gij hun loop naar de beken:

tussen de bergen door wandelt het water,

drenkt alle dieren des velds,

de woudezels lessen hun dorst;

boven nestelen de vogels des hemels,

doen zich horen van tussen de takken(...)

Kiemen doet Gij het gras voor het vee,

het gewas dat de mens het bewerkt,

dat het brood uit de aarde zal geven.

Er is wijn, die het mensenhart deugd doet,

-als van olie glanst het gelaat-

en brood dat het mensenhart kracht geeft. (...)

Ongeteld zijn uw werken, o Heer,

Gij schiep ze alle met wijsheid.

Van uw rijkdom vervuld is de aarde.

Groots, wijd uitgestrekt ligt de zee:

daar is eindeloos levend bewegen van dieren.

En zo blijft het wel even doorgaan in deze lofpsalmen.

Deze biddende overvloed nodigt ons uit om ook ons eigen leven open te stellen voor een veelheid aan gekregen leven dat ons vaak zomaar in de schoot is geworpen en die wijzelf niet in handen hebben en die wijzelf niet helemaal doorgronden.

Ons leven is niet evident, wij hebben onszelf niet op de wereld gezet en we hebben zo weinig dat wijzelf echt het onze mogen noemen.

De Andere glimlacht soms, zo denk ik dan, bij zoveel menselijke eigenwaan en pretentie. Daarom lijkt het mij een mooie vakantie-opdracht om onze zegeningen te tellen.

Heb geloof : derde h3h biënnale Oosterhout

 Een beetje toevallig ontdekte ik twee jaar geleden het bestaan van een kunstmanifestatie in Oosterhout (Nederland Noord-Brabant) binnen de zogenaamde 'heilige driehoek' (h3h). Uniek in de wereld liggen er drie nog actieve kloosters binnen een vierkante kilometer... Deze kloosters stellen een deel van hun patrimonium open voor hedendaagse kunstwerken. In 2021 was het overkoepelende thema 'hoop' en deze editie heeft 'geloof' als leidraad.

De curatoren van de expositie sluiten hier aan bij de oorspronkelijke betekenis van het begrip geloof : vertrouwen en overtuiging. Zo is er nog tot en met 16 juli (uitgezonderd op dinsdag) deze bijzondere tentoonstelling op een bijzondere locatie. Ik heb er zeer van genoten en bepaalde beelden en videofragmenten blijven mij nog dagen later prikkelen. Elke bezoeker zal wel zijn eigen voorkeuren hebben en afhankelijk van achtergrond en het moment dit of dat kunstwerk meer appreciëren dan een ander. 

Hier een kleine eerste kennismaking en wie kan, zou ik zeggen: bezoeken maar! (alle foto's hieronder zijn eigen foto's)

In de kapel van het Norbertinessenklooster Sint-Catharinadal staan langs de zijmuren 7 grote glazen panelen. Deze bestaan uit twee geribbelde glasplaten met daartussenin een iriserende kleurfilter. Dit geheel kreeg de speelse titel mee 'Gaufrettes Suite'.  Je kijkt verwonderd hoe het licht en kleurenpatroon altijd maar veranderd afhankelijk van je positie. Ons eigen standpunt bepaalt mee wat we (willen/kunnen) zien. Verwondering over het licht in ons leven en beseffen hoe sterk alles wordt gekleurd door ons eigen standpunt. Een poëtisch sterke oproep van deze Belgische kunstenares Ann Veronica Janssens. De afbeelding hieronder toont telkens hetzelfde paneel, maar telkens vanuit een ander standpunt. Dit kleine beeld moet je dan twee meter hoog denken...

Bij de start in de tuinen van de Sint-Paulusabdij heeft de Nederlandse artieste Ine Vermee een bijzondere kapel gemaakt, een 'lichtkapel'. Ook hier speelt licht een centrale rol in een yin-yangconstructie met openheid op de hemel en een spel van open en toe als je als bezoeker daarin loopt of daarrond wandelt. In deze kapel kan je eindeloos wandelen en altijd weer verwonderd geraken door een andere lichtinval.

Tot slot, uit het verscheiden aanbod op deze expo toon ik nog een van de foto's van Piet den Blanken. Deze foto's staan her en der verspreid over het parcours en tonen telkens een ander facet van mensen die vol geloof proberen in moeilijke leefomstandigheden te leven.

Macht en beperking : over het boek Job

 Nog tot begin september kan je in het Museum Guislain in Gent een bijzondere tentoonstelling zien, mede georganiseerd door vzw With. 

De expo heeft als titel : "De windstoot : over de macht van de beperking". Op meerdere beeldende manieren tonen mensen die in onze samenleving worden bestempeld als 'beperkt' (omwille van lichamelijke, verstandelijke of andere andersheid) hoe zij zich (on)machtig voelen omwille van hun anders-dan-normaal-zijn.

In de laatste zaal van de expositie kan de bezoeker ook naar een aantal podcasts luisteren, waarbij literatuur wetenschapper Piet Devos en journalist Dirk Vandenberghe vanuit een literaire tekst met telkens een andere expert een aspect van het thema bespreken.

(glasraam in de 
St. Eutropiuskerk
van Heule - eigen foto)

Zo komt ook het boek Job ter sprake als belangrijke literaire getuigenis van hoe mensen zoeken om zin te geven aan hun lijden en ongelukken. Voor die aflevering is de gastspreker Hans Ausloos, de gedegen docent Oud Testament aan de KU Leuven.

Deze aflevering duurt wel ruim 49 minuten, maar Ausloos slaagt erin om het boek Job en de kernthema's daaruit duidelijk te duiden voor een hedendaagse geïnteresseerde. 

Zoals de expo zeker aan te raden is, zo ook kan je deze podcast ook beluisteren via het internet, met deze link :

https://open.spotify.com/episode/4c4riLkI41PYB0UrTbRa79

of ook via deze link : https://www.windstoot.org/nl/online-magazine-category/podcasts/  waarbij je dan de betreffende podcast over Job aanklikt.

Luister naar de meeuwen - 4 -

 Nog eenmaal laten we de meeuwen ons een lesje geven via een gedicht van Lut de Block. Uit de gedichtenreeks Meeuwenpraat lezen we nu het laatste gedicht met als titel : een zee van liefde. Deze acht lijnen zijn als het ware een 'meeuwenversie' van het zogenaamde hooglied van de liefde door Paulus opgeschreven in zijn eerste brief aan de Korintiërs (hfst. 13) : "Al spreek ik met de tongen van engelen en mensen, als ik de liefde niet heb, ben ik niet meer dan klinkend koper of een schelle cimbaal Al heb ik de gave der profetie, al ken ik alle geheimen en alle wetenschap, al heb ik het volmaakte geloof dat bergen verzet: als ik de liefde niet heb, ben ik niets. Al deel ik heel mijn bezit uit, al geef ik mijn lichaam prijs aan de vuurdood: als ik de liefde niet heb, baat het mij niets.

(fresco Bulburberg Efeze
Apostel Paulus)

De liefde is lankmoedig en goedertieren; de liefde is niet afgunstig, zij praalt niet, zij beeldt zich niets in. Zij geeft niet om de schone schijn, zij zoekt niet wat haar niet aangaat, zij laat zich niet kwaad maken en rekent het kwade niet aan. Zij verheugt zich niet over onrecht, maar vindt haar vreugde in de waarheid. Alles verdraagt zij, alles gelooft zij, alles hoopt zij, alles duldt zij. De liefde vergaat nimmer." (1 Kor. 13, 1-8)

En hier nu de 'meeuwenversie'...

MENS 12  'EEN ZEE VAN LIEFDE'

Liefde is niet afdwingbaar. Je dwingt niet, eist niet

beveelt niet. Heb lief vol mededogen. Wees mild

en geduldig. Water komt alle dingen tegemoet.

Alle rivieren monden uit in zee, omdat zij de laagste plaats

inneemt en daardoor heerseres wordt van wel duizend stromen.

De stem van de zee klinkt vol hartstocht, vol brandende smart

vol onstilbaar verlangen. Luister met je hart, huldigt het leven.

Zo krijg je waar je naar verlangt: 'een zee van liefde'.

(uit: Poëziekrant nov. 2022, blz. 17)

Luister naar de meeuwen - 3 -

 

De dichteres Lut de Block verwoordt in een reeks van 12 gedichten "Meeuwenpraat". Via de blik van de meeuwen heeft ze het natuurlijk over onze condition humaine. Maar ook biedt ze stof tot meditatie en dieper lezen van bijvoorbeeld de bergrede uit het Mattëusevangelie waar Jezus ons oproept om te kijken naar de 'zorgeloosheid' van de vogels. Het leven van Jezus is één grote uitnodiging om onszelf niet al te serieus te nemen en ons niet in het centrum van het universum te plaatsen. Juist deze relativering biedt kansen tot vrijheid, zoals de apostel Paulus mocht ontdekken en getuigen. "Voor die vrijheid heeft Christus ons vrijgemaakt; houdt dan stand en laat u niet opnieuw vasthouden onder een juk van knechtschap." (Galatenbrief 5,1)

De Block geeft via de meeuwen vliegles.

MENS 9 VLIEGLES

Of ik je leren kan te vliegen? Vergeet het maar.

Verlaat je nest en sla je vleugels uit. Laat je niet

gijzelen door de angst. Die houdt je aan de grond

belet je op te stijgen. Verbeelding trekt je hogerop.

Vliegen is de weidse bandeloosheid van verlangen

is loskomen op eigen kracht. Van bovenaf krijg je

een zicht op het geheel. De wereld is verwondering.

De vleugelslag van vrouwen is verraderlijk. Mooi.

(uit: Poëziekrant nov. 2022, blz. 16)

Reeds in het Eerste Testament zien we zo'n vliegles als metafoor voor het geloven. Geloven is leren vliegen zoals het Joodse volk leerde vliegen/geloven tijdens hun omzwervingen door de woestijn op zoek naar hun eigen land. "Hij [=God] vond hem [=Joodse volk] in een land dat woestijn was, in een woestenij, een wildernis vol gehuil; hij omringde hem, paste op hem, behoedde hem als de appel van zijn oog; zoals een arend zijn nest wekt,  over zijn jong heen en weer wervelt, - zijn vleugels uitspreidt, het opneemt, het draagt op zijn wieken" (Boek Deuteronomium 32, 10-11).

Deze passage inspireerde Huub Oosterhuis tot een lied dat je via onderstaande link kan beluisteren.

https://www.youtube.com/watch?v=qgc1t9d2TpM

En over angst en ont-angsten verwijs ik graag naar het themanummer van het monastieke tijdschrift "De Kovel" nr. 77 (januari 2023).